چگونه جذاب صحبت کنیم تا مخاطبانی که روی صندلی نشسته‌اند از صحبت‌کردن ما میخکوب بشوند؟! قبل از اینکه هر کار دیگری برای جذاب شدنِ صحبت هایمان انجام بدهیم باید بدانیم که این موضوع نیاز به تمرین مستمر دارد و یک‌شبه به وجود نمی‌آید. بدون شک برای اینکه بتوانیم خوب صحبت کنیم و فن بیان قوی داشته باشیم باید آموزش ببینیم و تمرین کنیم، بدون تمرین‌کردن نباید انتظار معجزه‌ای را داشته باشیم. و البته میزان و چگونگی تمرین بسته به سطح هر فرد متفاوت است.
شاید شخصی نیاز به ماه‌ها تمرین داشته باشد و شخصی دیگر، با چند نکته کوچک و چند هفته تمرین بتواند به سطح ایده‌آل خود دست یابد. شاید شما هم اساتید و آدم‌های مهمی را بشناسید که بار علمی خیلی بالایی دارند، اما هیچ‌کس حاضر نیست که پای صحبت‌های این آدم‌ها بیشتر از ده دقیقه بنشیند.
یا حتی با مرور خاطرات مدرسه یا دانشگاه ، معلم‌هایی را به‌خاطر آورید که بار علمی خیلی زیادی داشتند اما بعد از دقایقی صحبت و شنیدن صدای آنها دیگر حوصله‌تان سر رفته و حواس شما از صحبت‌هایشان پرت می‌شده و حتی چیزی از درس متوجه نمی‌شدید.
چگونه کسل کننده و یکنواخت صحبت نکنیم ؟
یکی از دلایلِ این موضوع این است که بسیاری از معلم ها صدای بسیار یکنواخت و بدون فراز و فرودی داشتند.
اگر پای صحبت همچنین آدم‌هایی بنشینیم حوصله‌مان سر می‌رود، و احساس خواب‌آلودگی می‌کنیم.
صدای آنها انرژی خاصی که باید داشته باشد را ندارد. گویی که یک ربات دارد با ما صحبت میکند.
داشتن یک‌صدای مونوتون( یکنواخت) به طرز محسوسی روی طرز بیان و یا وضوح کلماتی که بیان می‌کنیم می‌تواند تأثیر داشته باشد.
بنابراین بهتر است تلاش کنیم که با صدای یکنواخت صحبت نکنیم، صدایمان را بالا و پایین ببریم، کم‌وزیاد کنیم و به صدامان رنگ و انرژی بدهیم تا یکنواختی حاصل از ریتم ثابت صحبت ما از بین رفته و صدای بهتر و جذابت تری از ما به گوش مخاطب یا مخاطبین ما برسد.
اما شاید در اولین گام بد نباشد که ببینید آیا صدای شما یکنواخت است؟ این موضوع شاید برای شما روشن نباشد مگر اینکه شخص یا اشخاصی در خصوص آن به شما بازخورد بدهند.
حال چطور متوجه بشیم که صدای یکنواختی داریم؟
اگر تابه‌حال کسی به شما بازخورد نداده است و در حرفه یا فعالیت‌هایی هستید که صحبت‌کردن و صدای شما جزو ملزومات تأثیرگذاری بیشتر است دوراه پیشرو دارید !
یا از دیگران بخواهید به شما بازخورد بدهند و یا این که خیلی ساده صدای خودتان را ضبط کنید، بشنوید و ببینید چه حسی به شما دست می‌دهد ؟ یکنواختی را حس می کنید یا خیر ؟!
قبول داریم که خیلی از افراد از صدای خودشان خوششان نمی‌آید ! و از شنیدن آن فراری هستند … اما اگر به دنبال رفع نقایص موجود در لحن و فن بیان خود هستید این کار برای شما ضروری است، حتی اگر حاضر به شنیدن صدای خود نباشید!
در ادامه چند تمرین پیشنهاد می کنیم که هر یک می تواند در بهبود لحن و صدای شما موثر باشد تا بتوانید جذاب تر صحبت کرده و صدایتان رسا تر به گوش شنوندگان برسد.
۱- تنفس صحیح و استاندارد
وقتی عصبانی می‌شویم به خاطر تمرکزی که روی کلمات داریم نفس کشیدن را فراموش می‌کنیم. تنفس در این مواقع تبدیل به حاشیه ای ترین موضوع میشود. حال آن که تنفس اشتباه باعث نازک شدن صدا، لرزاننده شدن و بی اثر شدن آن روی مخاطب میشود. گاهی هم در چنین شرایطی ممکن است بغض کنیم و نتوانیم خیلی خوب حرف بزنیم. همه این مسائل جدا از دلایل غیرفیزیکی آن بر اثر عدم تنفس صحیح بروز میکند.
همین امر در هنگام استرس و یا در شرایط که باید توجه ما در یک سخنرانی مهم و یا صحبت با یک فرد مهم روی چند موضوع و چند وضعیت تقسیم شود نیز، صادق است.
پس اولین گام برای این کار این است که شما تنفس خودتان را تنظیم و یاد بگیرید چطور به شکل صحیح نفس کشیده و در شرایط عصبانیت، استرس و بالا بودن هیجان به هر دلیل چگونه جریان صحیح تنفس تان را کنترل کنید.
اگر سخنران هستید و یا حرفه تان ایجاب میکند که ساعات متمادی صحبت کنید قبل از شروع سخنرانی و حرف زدن برای این که دچار یکنواختی صدا نشوید سوخت اصلی خود را بعد از مواد غذایی یعنی هوا را به اندازه ذخیره کنید.
به این شکل که دقیقا مثل یک بالن با تنفس های عمیقی شش های خود را از هوای پاک و تازه پر کنید. سعی کنید خروج هوا یا بازدم شما به اندازه دم آهسته و آرام باشد. مدت زمان مناسب برای تنفس عمیق در مرحله دم دو تا ۴ ثانیه و برای باز دم عمیق حتی بیش تر از ۴ ثانیه است.
بهترین نوع تنفس، تنفس دیافراگمی است که از طریق شکم انجام میشود اگر دقت کرده باشید نوزادان از شکم خود نفس میکشند.
پیشنهاد می شود برای اطلاعات بیشتر در این موضوع ، مقاله : تنفس دیافراگمی،چگونه صدای خود را با شکم تقویت کنیم را بخوانید .
۲- بخش هایی از صدای خودتان را هایلایت کنید
شاید شما هم جزو آن دسته از افرادی باشید که هنگام خواندن یک مطلب یا نوشته زیر خطوط خط می‌کشید.
پس با این اوصاف باید گفت که شما هم از آن دسته خوانندگانی هستید که برای تمرکز بیش تر به یک ماژیک هایلایتر برای هایلایت یا پررنگ نمودن بخشی از مطلب نیاز دارند.
در سخنرانی و هر نوع صحبت که لازمه آن جذب و توجه مخاطب به شماست هم، برای ایجاد شوک های مقطعی و جلب توجه دوباره مخاطبان به هایلایتر نیاز داریم؛ با این تفاوت که این بار هایلایتر اصلی صدای شما است نه ماژیک!
یکنواختی صدا باعث میشود که تن صدای شما حتی در برخورد با مهم ترین بخش های سخنرانی یکسان باشد.
در نتیجه مخاطب درجه اهمیت بحث را در تمام دقایق یکسان می‌بیند و هیچ بخشی از سخنرانی برای او مهم تر از بخش دیگر نخواهد بود.
پس دقت کنید که شما می‌توانید با صدای خودتان و مشخص کردن آن بخش هایی که تأکید، اهمیت و حساسیت بیشتری دارد به‌واسطه تن صدای بالا، تاکیدی و تعجب برانگیز و رنگ دادن به صدا و به نوعی بازی با صدا ، حواس خواننده را به نوعی به آن چه که می‌گویید جلب کنید .
تا نه تنها تمام حواس خودش را به مطالب گفته شده توسط شما بدهد، بلکه از لحن شما حساسیت، مهم بودن و تأکید های آن مطلب را هم درک کرده و دریافت کند.
خیلی وقت ها صدای شما به شکل غیر مستقیم خود حاوی پیام های پنهانی برای مخاطبین شماست که اگر از آن به خوبی استفاده کنید، شاید دیگر لازم نباشد که مطالب را به شکل اضافه بیان کنید و یا هی با یک ریتم ثابت بر یک سری محتوای تکراری پافشاری کنید.
جلب توجه شما از طریق صدا کار را برای شما راحت میکند!
۳- مکث کردن را فراموش نکنید
صدای یکنواخت مثل حرکت با سرعت ثابت است. و راه حل آن به سادگی در دستان شماست و قابل حل است ، این که شما مکث های پی در پی داشته باشید.
مکث در سخنرانی بعد از جملات مهم چند خاصیت دارد؛
اول این که مخاطب را به فکر فرو می‌برد،
دوم اینکه سر حال میکند و اجازه استراحت و پردازش بین سخنان شما را به وی می‌دهد و
سوم این که باعث میشود کسانی که تقریبا با یکنواختی صدا شما بی حوصله شدند به سخنرانی برگردند.
چهارم این که نشانه اهمیت همان جمله ای است که شما بیان کردید و احساس را درگیر میکند.
و پنجم این که باعث میشود خود شما از سخنرانی با سرعت ثابت و یکنواختی که خودتان هم متوجه آن نبودید متوقف شوید و ریتم تازه ای را شروع کنید. و به نوعی یک ریکاوری صدا برای شما نیز محسوب میشود.
۴- کلمات را واضح ادا کنید
یکی از دلایل ادای گنگ و نامفهموم بودنِ کلمات همین داشتن صدای مونوتون و یکنواخت است. که در بیشتر موارد باعث میشود که یک سری کلمات گم شوند و اصلاً معلوم نمی‌شود که شما چه می‌گویید .
و دلیل دیگری هم می‌تواند داشته باشد و آن درست باز و بسته نکردن دهان است. وقتی ما نتوانیم دهان خود را درست و به اندازه باز و بسته کنیم، صدایی هم که از دهانِ ما بیرون می‌آید گنگ و نامفهموم است.
یک تمرینِ ساده برای درست باز و بسته کردنِ دهان این است که:
یک متن از صفحه ای را بردارید و شروع کنید به خواندنش (۵ دقیقه) و موقع خواندنِ متن دهانتان را تا آنجا که میشود باز و بسته کنید و در خوانش حسابی اغراق کنید،یعنی روی تک تک حروف تشدید بگذارید.
از تمرین خودکار هم برای واضح ادا کردن کلمات می‌توان استفاده کرد. به این شکل که یک خودکار بین دندان ها گذاشته و شروع به خواندن متن کنید.
این تمرین ها باعث میشود عضلات لب و دهانِ شما قوی تر شود و لب و دهانِ شما نسبت به حالت عادی بیشتر درگیر شوند تا زمانی که بصورت عادی صحبت می‌کنیم آن کارایی که انتظار داریم را داشته باشند.
پس برای جلوگیری از یکنواختی صدا به‌واسطه بد ادا کردن کلمات این تمرین‌ها را انجام دهید، تا کلمات را به صورت کامل بتونید بیان کنید.
فراموش نکنید مخاطب شما از صدایی که بیشتر حالت زمزمه و وز وز باشد خوشش نمی‌آید و قدرت و صلابت صدای شما در توجه او به پیامی که قصد انتقالش را دارید بسیار مؤثر است.
در این مقاله به چهار مورد کوتاه اما مهم در مورد روش هایی که به راحتی جلوی یکنواخت صحبت کردن شما را می‌گیرند پرداختیم.
فراموش نکنید که صدای شما هم همانند سایر اعضای بدن تان و همین طور روح شما نیاز به توجه دارد و هرچقدر بر روی ادای کلمات ، تن صدایتان و لحن خود، کار کنید و زمان بگذارید ، می‌توانید عملکرد بهتری را در این زمینه داشته باشید.
دفعه بعدی که سخنرانی، تدریس و یا جلسه مهمی داشتید و به این نتیجه رسیدید که لحن و صدایتان یکنواخت است قبل از آن یک‌زمان مناسب صرف این کار کنید و نقایصتان را برطرف کنید.
حالا بگویید که آیا صدای شما یکنواخت است؟ تابه‌حال چه اقدامی برای رفع آن انجام داده‌اید؟
