ضرس قاطع یا ظرس قاطع

اصطلاح ضرس قاطع را حتما در مکالمه های روزمره شنیده اید اما آیا ضرس قاطع درست است یا ظرس قاطع؟ 

یکی از گنجینه‌های مهم و ارزشمند زبان فارسی، عبارات و ضرب المَثَل ­های زیبایی است که در متون فارسی و ادبیات عامیانه بیان می‌شوند. گاه محقّقان ادبیات فارسی تلاش کرده­‌اند تا ریشه برخی از امثال را یافته و یا اینکه داستان کلّی و زمینه تاریخی این سخنان کوتاه را بیابند؛ از این رو این محتوا را در قالب بسته کلمات راه اندازی کرده و در جهت آگاهی از ادبیات فارسی قدم برداشته‌ام. در این سری از مقالات به مفهوم و کاربرد عبارت پرکاربرد و مهم  پرداخته ایم، و در این مقاله عبارت پرکاربرد ضرس قاطع یا ظرس قاطع ، را بررسی خواهیم کرد.

معنی قاطع در لغت نامه دهخدا

قاطع در لغت نامه دهخدا به معنی برنده، تیز و جدا کننده آمده است:

لغت نامه دهخدا:

قاطع.  برنده . جداکننده . تیز و بران . (ناظم الاطباء) :

کید قاطع مگو که واصل ماست

کید چون گردد آفتاب منیر.

خاقانی .

– برهان قاطع ؛ حجه قاطع. حجتی که شبهه و شک را میبرد : منکران توحید و تمجید باریتعالی را به برهان قاطع شمشیر مسخر گردانید. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ).

خطی که یار تراشید و نو برون آورد

شد آصفی پی قطع تو حجه قاطع.

خواجه آصفی (از آنندراج ).

قاطعیت ریشه در قاطع دارد به معنی صراحت در کلام، رفتار و زبان بدن. حتما دیده اید افرادی که رفتار قاطعانه و گفتار قاطع و حتی زبان بدن قاطعانه و محکم دارند.

در ادامه به معنای کلمه ضرس میپردازیم.

معنی ضرس در لغت نامه دهخدا

ضرس . دندان . (دهار) (منتهی الارب )(منتخب اللغات ) (مهذب الاسماء). سِن ّ. ج ، ضُروس ، اضراس . (منتهی الارب ) (مهذب الاسماء). و اضراس نام دیگر دندانهای آسیا یعنی طواحن است . (از ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). دندان کرسی . (بحر الجواهر). و آن شانزده دندانست از پس ضواحک ، هشت بر بالا و هشت بر زیر، چهار بر جانب راست و چهار بر جانب چپ . نام دندان آسیاست . دندان بزرگ یعنی دندان آسیا که بهندی داره گویند. (غیاث ).

ضرس قاطع یا ظرس قاطع؟

در این اصطلاح، کلمه ضرس درست است و ضرس در زبان عربی به معنای دندان آسیاب و قاطع به معنای تیز و برنده است، این دو کلمه در کنار هم به معنای دندان برنده و تیز است.

اما اگر ضرس قاطع در کنار هم به کار برده شود به معنای یقین است که کاربرد و مفهوم آن را در ادامه بررسی خواهیم کرد.

در زبان و ادبیات فارسی حرف “ز” به چهار شکل “ض”، “ظ”، “ز”، “ذ” وجود دارد و این چهار حالت تلفط یکسانی نیز دارند که همین موضوع باعث اشتباه در نوشتاری هم میشود .

به عنوان مثال در عبارت ضرس قاطع، گاهی ممکن است به اشتباه دیگران از ظرس قاطع استفاده کنند ولی حالت درست آن ضرس قاطع است.

کاربرد و مفهوم ضرس قاطع

ضرس قاطع زمانی به کار برده میشود که بخواهیم از حرف یا کاری با قاطعیت تمام دفاع کنیم. و در واقع بخواهیم به صورت جدی صحبت خود را بیان کنیم و همینطور صحبت ما جدی گرفته شود.

این اصطلاح که از دو کلمه تشکیل شده است به این صورت به کار میرود: به ضرس قاطع میگویم که…

یا به ضرس قاطع عرض کنم خدمت شما.

مفهوم این عبارت همین است که بخواهیم جدیت و قاطعیت خود را در کلام به مخاطب برسانیم.

جمع بندی

در این مقاله عبارت ضرس قاطع یا ظرس قاطع را بررسی کردیم، به معنی قاطع و ضرس پرداختیم و کاربرد و مفهوم اصطلاح ضرس قاطع را گفتیم. در عبارت ضرس قاطع کلمه ضرس درست است به معنی دندان اما به اشتباه از کلمه ظرس گاهی اوقات در این عبارت استفاده میشود که به دلیل شباهت تلفظ حرف “ض” با “ظ” است که باعث اشتباه شنیداری و نوشتاری در بین مردم میشود. ضرس قاطع عبارتی برای بیان جدیت در کلام است و در زمانی که شخصی بخواهد با قاطعیت از حرف یا کاری دفاع کند این عبارت را به کار میبرد. همانطور که در ابتدای مقاله اشاره کردیم با سری مقالات بسته کلمات به آگاهی بیشتر از زبان و ادبیات فارسی پرداخته و معانی و مفهوم و ریشه ضرب المثل ها را بررسی خواهیم کرد، اگر شما هم ضرب المثل یا عبارت خاصی مد نظر دارید برای ما بنویسید تا در مقالات بعدی معنی، ریشه و مفهوم آن را بررسی کنیم.