کودکان مانند آبی زلال هستند که ما آنها را در هر ظرفی قرار دهیم شکل آن را به خود می‌گیرند. آنها مانند آیینه هستند که ما را در خود زندگی میکنند و تمام خصلت‌ها و منش‌های ما را از خود نشان میدهند.
آنها از شما یاد می‌گیرند که چگونه ارتباط مؤثری برقرار کنند. آنها از شما مهارت گوش کردن، ارتباط چشمی، موفقیت، مهربانی و یا شکست، خشم، کینه و نفرت را یاد می‌گیرند آنها مانند خمیری هستند که شما هر طور آنها را ورز دهید به همان شکل درخواهند آمد.
هر کودک مهارت‌های بسیاری نیاز دارد تا بتواند در آینده رشد و پیشرفتی دائمی داشته باشد که یکی از آنها مهم‌تر از بقیه مهارت‌ها نیز هست و آینده‌ی او درگرو این مهارت است، ارتباط مؤثر کودکان است که شما باید این مهارت مهم را به او یاد بدهید.
حال ما در این مقاله قصد داریم به این موضوع بپردازیم که چگونه می‌توان این مهارت مهم و آینده‌ساز را به کودکان خود یاد دهیم تا بتوانند گلیمشان را در سنین جوانی از آب بیرون بکشند.
ارتباط مؤثر با کودکان، کودک خود را قهرمان پرورش بده
- ارتباط مؤثر با کودکان چرا مهم است؟
- چگونه ارتباط خوب را به کودکان خود بیاموزیم؟
- چگونه گوش دادن فعال را به کودکان خود بیاموزیم؟
- چرا باید کودکان خود را ترغیب به گوش دادن بکنیم؟
- چگونه می‌توانیم الگوی ارتباطی خوبی برای فرزندان خود باشیم؟
ارتباط مؤثر با کودکان و نوزادان برای روابط و رشد آنها ضروری است.
ارتباط خوب شامل گوش دادن و صحبت کردن به شیوه‌هایی است که باعث میشود کودکان احساس مهم بودن و ارزشمند بودن داشته باشند.
برقراری ارتباط مؤثر با کودکان به آنها کمک می‌کند مهارت برقراری ارتباط با دیگران را افزایش دهند.
ارتباط با نوزادان و کودکان: چرا مهم است
از زمان تولد، ارتباطات گرم، ملایم و پاسخگو بودن به نوزادان و کودکان کمک می‌کند تا در دنیای خود احساس امنیت و آسایش کنند. همچنین باعث ایجاد و تقویت روابط بین کودکان و والدین و مراقبان آنها میشود.
برای رشد و پرورش مهارت‌های کودکان ،آنها نیاز به امنیت و روابط قوی دارند، بنابراین برقراری ارتباط مؤثر با کودکان برای رشد ضروری و بسیار مهم است.
چگونه ارتباط خوب به نوزادان و کودکان خود بیاموزیم؟
ارتباط خوب چیست؟
هنگام برقراری ارتباط با یکدیگر، به کودک یا کودکان خود توجه کامل داشته باشید. کودک خود را تشویق کنید تا در مورد آنچه احساس و فکر می‌کند با شما صحبت کند. گوش دادن و پاسخگویی و نشان دادن حساس بودن به همه‌چیز، نه‌فقط چیزها و اتفاقات خوب یا خبرهای خوب، بلکه توجه و آگاهی از عصبانیت، خجالت، غم و ترس میتواند او را در مسیر زندگی موفق کند.
با تمرکز بر زبان بدن، لحن و همچنین کلمات، شما واقعاً میتوانید آنچه کودک سعی در بیان آن دارد ، درک کنید. با استفاده از زبان بدن خود نشان دهید که به آنچه فرزند شما می‌خواهد با شما به اشتراک بگذارد علاقه دارید. با در نظر گرفتن آنچه فرزند شما میتواند درک کند و مدت‌زمانی که میتواند توجه کند این کار را انجام دهید.
شما میتوانید ارتباطات خوبی را از بدو تولد با گفتگوی زیاد با نوزاد خود شروع کنید مثل اینکه باکسی در حال مکالمه هستید. هنگامی‌که کودک شروع به صداسازی و غبغب می‌کند، صدای حباب را با دهان خود درآورید، صبر کنید و ببینید آیا پاسخی دریافت می‌کنید یا خیر.
اهمیت رشد مهارت‌های ارتباطی خوب کودکان
توسعه ارتباطات خوب
همان‌طور که کودک رشد می‌کند، مهم است که ما مهارت‌های ارتباطی اوبر را پرورش دهیم، بنابراین آنها توانایی بیان کردن احساسات و عواطف و خواسته‌های خود را پیدا خواهند کرد.
توانایی برقراری ارتباط مؤثر یک مهارت کلیدی است و هرچه در این مهارت بهتر باشیم کیفیت زندگی ما بهتر خواهد بود.
ما از لحظه تولد شروع به برقراری ارتباط می‌کنیم. همان‌طور که کودک رشد می‌کند، مهم است که ما مهارت‌های ارتباطی او را پرورش دهیم، بنابراین آنها توانایی بیان احساسات خود را به‌وضوح و با اطمینان در همه جنبه‌ها و زمینه‌های زندگی خود پیدا میکنند.
اگر مراحل رشد کودک را در نظر بگیریم: آنها ابتدا با والدین و سپس با خواهر و برادر و دوستان و سپس با بزرگ‌سالان دیگر مانند معلمها در مدرسه خود ارتباط برقرار میکنند.
کودک یاد می‌گیرد با تماشا و گوش دادن به والدین خود، و سپس تقلید از گفتار و کردار آنها، ارتباط برقرار کند. هرچه بیشتر با کودک خود ارتباط برقرار کنید، این مهارت‌ها زودتر و سریع‌تر در او رشد می‌کند.
خواندن یک فعالیت عالی برای کمک به بهبود مهارت ارتباطی کودک شما است. خواندن، زبان آنها را توسعه می‌دهد و آنها را با انواع واژگان آشنا می‌کند، به آنها کمک می‌کند تا با سهولت و وضوح ارتباط برقرار کنند.
با بزرگ‌تر شدن کودک، خواندن باهم فرصتی عالی برای بحث و گفتگو فراهم می‌آورد و فضایی را ایجاد می‌کند که کودک میتواند با خیال راحت و با اطمینان به بیان و اشتراک گذاشتن ایده‌های خود عادت کند.
از طریق تعامل و بازی با خواهر و برادر و دوستان، کودک مهارت‌های اجتماعی و مهارت‌های بین فردی را در کنار مهارت‌های ارتباطی خود رشد می‌دهد. این مهارت‌ها باعث میشود که در موقعیت‌های اجتماعی احساس راحتی بیشتری کنند.
جایی که شروع به مکالمه ناهمسالان خود میکنند می‌توانند دوستان جدیدی را راحت‌تر پیدا کنند. از طریق این روابط، آنها همچنین توانایی گوش دادن و همچنین توانایی همدلی و تفسیر نشانه‌های ارتباطی غیرکلامی را به دست می‌آورند.
هنگامی‌که کودک مدرسه را شروع می‌کند، سخنرانی‌ها، بحث‌های کلاسی، نمایش‌های دراماتیک و امتحانات شفاهی برای آنها به فعالیت‌های منظم تبدیل میشود، و همه‌ی این‌ها مهارت‌های کلامی مستقیم آنها را پرورش می‌دهد.
به همین ترتیب، آنها ممکن است به‌عنوان بخشی از روند درخواست ، هنگام مراجعه به مدرسه یا یک زبان‌سرا مجبور به مصاحبه شوند. در این شرایط شما می‌خواهید که کودک احساس اعتمادبه‌نفس داشته باشد، نه‌تنها در مقابل جمعیت صحبت کند و یا با یک آشنای جدید ملاقات کند، بلکه از توانایی خود برای مکالمه روان و ایجاد احساس خوب اطمینان داشته باشد.
کودکی که در برقراری ارتباط کلامی تبحر دارد، این مهارت ،ایجاد ارتباطات کتبی را برای او آسان‌تر می‌کند و بنابراین احتمالاً در امتحانات مدرسه و تکالیف کتبی عملکرد بهتری خواهد داشت.
با توجه به آینده‌ی آنها، صرف‌نظر از اینکه در کدام صنعت یا شغل مشغول به کار میشوند، امکان برقراری ارتباط با کارفرمایان بسیار مهم است. مهارت‌های ارتباطی خوب تقریباً در هر شغلی در میان مطلوب‌ترین مهارت‌ها ذکرشده‌اند و به شما یا کودکتان برتری بیشتری نسبت به همکاران خود خواهد داد.
رقابت برای مسئولیت‌های اضافی
توانایی ارائه دستورالعمل‌ها، جلسات سرپرستی، انجام سخنرانی‌ها و برقراری ارتباط با مشتری، مصرف‌کننده، تأمین‌کننده و …، تنها برخی از مهارت‌های ارتباطی موردنیاز برای دستیابی موفقیت‌آمیز به این فرصت‌های بزرگ‌تر است.
مانند هر مهارت، مهارت‌های ارتباطی را می‌توان با تمرین توسعه داد و بهبود بخشید، اما با کمک به رشد مهارت‌های ارتباطی خوب در کودکان از کودکی، او را بلافاصله به مهارت‌های ساختن آینده‌ای موفق مجهز می‌کنید.
ایجاد ارتباط مؤثر با کودکان
هنگامی‌که شما درحال‌توسعه ارتباط مؤثر با کودکان خود هستید، این موضوع به کودک شما کمک می‌کند مهارت‌هایی برای برقراری ارتباط با شما و سایر افراد ایجاد کند. همچنین باعث ایجاد رابطه‌ی بهتر با شما میشود، زیرا این پیام را به او می‌دهد که شما برای افکار و احساسات فرزند خود ارزش قائل هستید.
در بحث برقراری ارتباط فرزندان و مستقل شدن آنها دو موضوع وجود دارد و دو نوع رفتار مشاهده میشود: یکی اینکه بچه‌ها تا زمانی که بزرگ شوند تمام کارهای خود را به دوش پدر و مادر خود می‌اندازد. شاید با این‌گونه کودکان برخورد کرده باشید که وقتی وارد خانه می‌شوید فقط صدای آنها را می‌شنوید که مادرشان را صدا میکنند و برای انجام کارهای شخصی خود باید مادرشان حتماً حاضر باشد و مادرانشان کارها را برایشان انجام دهند.
درس دیگر این است که والدین اغلب نمی‌دانند چگونه با بچه‌ها صحبت کنند. والدین غالباً به سخنرانی‌های طولانی متوسل میشوند که در آنها توجه بچه‌ها را کاملاً از دست میدهند. این موضوع برای والدین تأسف‌آور و ناامیدکننده است.
بیشتر والدین در دادن دستورالعمل‌ها یا ارائه حقایق به بچه‌هایشان بسیار عالی هستند. به‌عنوان‌مثال، “لطفاً برای مدرسه آماده شوید”، یا “وقتی از خیابان عبور می‌کنی باید مراقب اتومبیل باشی” “لباست را بپوش سرما نخوری” این‌ها مواردی هستند که کودکان شما از آن رنج می‌برند. مبارزه با ارتباطات، اغلب وقتی درگیر احساسات بزرگ میشوند، اتفاق می‌افتد. این موضوع ممکن است احساسات کودک شما یا احساسات شما یا هر دو را درگیر کند.
برخی از والدین همراه با جلب‌توجه بچه‌ها می‌گویند که آنها تلاش میکنند با آنها ارتباط برقرار کنند اما فرزندشان به‌غیراز پاسخ‌های یک‌کلمه‌ای با آنها پاسخی نمی‌دهند. آنها می‌خواهند بدانند که چگونه بهتر با فرزندشان ارتباط برقرار کنند تا فرزندشان بتواند افکار، احساسات و تجربیات را با آنها در میان بگذارد.
وقتی با کودک خود به‌خوبی ارتباط برقرار می‌کنید، منجر به یک رابطه قوی، همکاری بیشتر و احساس ارزشمندی میشود. وقتی ارتباطات یک مبارزه باشد، میتواند منجر به خاموش شدن کودک، درگیری و احساس بی‌ارزشی او شود.
وقتی بچه‌ها (یا والدین) با احساسات بزرگی درگیر هستند، چگونه والدین می‌توانند با بچه‌ها صحبت کنند؟ چگونه می‌توانیم صحبت کنیم تا کودکان گوش دهند؟ چگونه می‌توانیم فرزندانمان را تشویق کنیم که با ما صحبت کنند؟
در زیر نکات مهم از تجربیات متخصصان جمع‌آوری‌شده است که میتواند برای حل این مسئله کارساز باشد.
۱.برای ایجاد ارتباط مؤثر با کودکان از عبارات “درب باز کن” استفاده کنید
این جملات کودک شمارا به بیان بیشتر، و به اشتراک گذاشتن ایده‌ها و احساسات ترغیب می‌کند. آنها به فرزند شما می‌گویند که شما واقعاً گوش میدهید و علاقه‌مند هستید. آنها همچنین با شما ارتباط برقرار میکنند که شما فکر می‌کنید ایده‌های او برای شما مهم هستند و شما او را می‌پذیرید و به گفته‌های او احترام می‌گذارید.
نمونه‌هایی از عبارات “درب بازکن”:
“وای”
“می‌بینم.”
“اوه”
“دربارهی آن به من بگو چطور این اتفاق افتاد!”
“واقعاً؟”
“بیشتر بگو.”
“جالبه.”
“شگفت‌انگیز است”
وقتی از این جملات استفاده می‌کنید، کودک شما احساس می‌کند که شما واقعاً به کارهای او علاقه‌مند هستید. کودکان بیشتر فکر میکنند وقتی شما با آنچه آنها می‌گویند درگیر هستید، پس آنها هم مسائل خود را به راحتی با شما به اشتراک می‌گذارند. ناگفته نماند که شما همچنین باید روی مهارت‌های غیرکلامی خود نیز تمرکز کنید. کلمات به‌تنهایی برای شما کارساز نیستند.
۲. از “لطافت کلام” بیشتر از “نباید” استفاده کنید
برخی از کودکان “نباید” ها را زیاد می‌شنوند. اغلب والدین می‌دانند که نمی‌خواهند چه اتفاقی بیفتد، بنابراین با جمله “نکن یا انجام نده ” با کودک خود صحبت می کنند. نکته منفی اظهارات “نکن و انجام نده” این است که آنها قادر به ارتقاء رفتار مثبتی در خود نیستند که شما می‌خواهید ببینید. در صورت وجود، آنها رفتاری را که شما نمی‌خواهید تقویت و انجام میدهند.
با دوستانتان خود چگونه صحبت می‌کنید؟ می توانید از همین روش استفاده کنید و با فرزندتان صحبت کنید .شما میتوانید با این راهحل عادت گفتن کلمه‌ی”نکن” را ترک کنید. ما به‌ندرت می‌توانیم به دوستان خود در ملاقات و دیدارها بگوییم “این کار را نکن، آن کار را بکن”. در عوض ما از پیشنهادهای بازتر و محترمانه‌تری استفاده می‌کنیم. مبادله “نبایدها” برای “بایدها” میتواند به این شکل باشد:
“بیرون نرو، سرد است”، میشود، “لطفاً در داخل بمان. برای بازی در بیرون هوا خیلی سرد است.”
“به برادرت ضربه نزن،” میشود، “به‌آرامی با برادرت بازی کن.”
۳. با کودک خود صحبت کنید
به‌جای اینکه فقط دستورالعمل بدهید، کودک خود را درگیر مکالمه‌ای دوطرفه کنید. این به معنای صحبت کردن و گوش دادن به صحبت‌های فرزندتان است. این مسئله ممکن است در شرایطی که کودک شما دارای واژگان یا علایق محدودی است چالش‌برانگیز باشد، اما اگر می‌خواهید یک رابطه سالم و عالی داشته باشید، تمرین آن بسیار مهم است.
این عادت خوبی است که با کودک خود ارتباط مؤثر داشته باشید زیرا، وقتی کودک شما مهارت کلامی بیشتری دارد، او می‌خواهد با شما صحبت کند. وقتی درمورد کودک با دیگران کودک می‌کنیم، ما این پیام را می‌دهیم که افکار و احساسات او مهم یا جالب نیستند.
۴. برای برقراری ارتباط مؤثر با کودکان از عبارات “من” استفاده کنید
والدین اغلب با جملات “شما” یا “تو”با فرزندان خود صحبت میکنند: “شما خیلی نامرتب هستید”، “شما آفت هستید” یا “احمق هستید”. استفاده از عبارات “من” میتواند به ما کمک کند تا وضوح رفتار کودک خود را به‌طور واضح‌تر بیان کنیم. همچنین به کودک شما ایده‌ی بیشتری درباره آنچه از او انتظار می‌رود می‌دهد و مسئولیت بیشتری را برای وی ایجاد می‌کند.
به مثال های زیر توجه کنید:
“اتاق‌خواب شما آبروبر است” میشود “من به شما نیاز دارم که وسایل خود را بردارید.”
“شما هیچ منطقی ندارید” میشود “نمی‌فهمم. آیا میتوانید دوباره آن توضیح دهید؟”
۵. درخواست‌ها را مهم جلوه دهید
این سؤال که آیا کودک دوست دارد کاری انجام دهد اما مبهم بودن درخواست شما، دستورالعمل بی‌توجهی کودک به شما است؟ و یا صحبت‌های شما باعث میشود به کودکتان اجازه‌ی انجام کار را ندهید؟ یا آنها به حرف شما گوش نمی‌دهند؟
برای اطمینان از رسیدگی به درخواست‌های شما، ابتدا باید از توجه کودک خود اطمینان حاصل کنید. سپس با قاطعیت صحبت کنید تا نشان دهید منظور شما چیست و به کودک دلیلی دهید که چرا باید در این زمان خاص این کار را انجام دهد.
اگر کودک شما به بازی مشغول است، جلب‌توجه او به سمت شما دشوار است، بنابراین یا زمان دیگری را انتخاب کنید یا بدانید که برای جلب‌توجه کودک ابتدا باید کاری را انجام دهید تا درخواست شما موفقیت‌آمیز انجام شود.
یک درخواست موفقیت‌آمیز به این شکل خواهد بود: ”طاها، من به شما احتیاج دارم که اسباب‌بازی‌های خود را از روی میز جمع کنی. این موضوع مهم است زیرا جایی برای غذا خوردن روی میز وجود ندارد. “این بهتر از این جمله خواهد بود:” آیا میتوانید اسباب‌بازی‌های خود را جمع کنید؟ من قبلاً دو بار از شما خواسته‌ام این کار را انجام دهی! ” یا مگر نگفتم اسباب‌بازی‌هایت را از روی میز بردار!
۶. بدون کلمات و برچسب‌های نامهربان
برخی از روش‌های معمول اما مفید برای برقراری ارتباط مؤثر با کودکان استفاده از تمسخر، شرمساری و صدازدن کودک است. این سبک‌های ارتباطی میتواند منجر به مشکلاتی در رابطه‌ی بین والدین و کودک شود. از به کار بردن جملاتی مانند: “شما مثل یک کودک دوساله رفتار می‌کنید”، “شما من را شرمنده می‌کنید” یا “شما بد هستید” خودداری کنید.
والدین بعضی‌اوقات از این نوع جملات استفاده میکنند تا فرزندشان درست رفتار کند درحالی‌که این جملات فقط باعث میشود کودک، شمارا دوست نداشته باشد و روی دید او نسبت به خودش تأثیر منفی بگذارد.
۷. از کلمات مهربانی استفاده کنید
سخنان مهربانانه رابطه خوب و ارتباط مؤثر با کودکان شما ایجاد می‌کند. کودکانی که با آنها با قدردانی و احترام صحبت میشود، از ارزش شخصی بالاتری نیز برخوردار هستند که به آنها امکان رشد می‌دهد. به‌جای اینکه بگویید”احمق، من به تو گفتم اگر با آن درب اتاق بازی کنی درب به پایت می‌خورد و زخمی می‌شوی”، بگویید “بیا زخمت را تمیز کنیم. حوادث اتفاق می‌افتد.”
در اینجا چند ایده دیگر وجود دارد:
برای ایجاد ارتباط مؤثر با کودکان زمانی را برای صحبت و گوش دادن به یکدیگر اختصاص دهید. وعده‌های غذایی خانوادگی میتواند زمان مناسبی برای انجام این کار باشد.
هنگامی‌که شما و فرزندتان در حال برقراری ارتباط هستید، تلفن‌ها، رایانه‌ها و تلویزیون‌ها را خاموش‌کنید. این نشان می‌دهد که کاملاً روی تعامل یا مکالمه متمرکز هستید.
هنگام گذراندن روز خود در مورد مسائل روزمره صحبت کنید. اگر شما عادت به ارتباط مؤثر با کودکان دارید، میتواند در هنگام بروز مشکلات بزرگ یا مشکلات کوچک، به راحتی با هم صحبت کنید.
در مورد انواع احساسات، ازجمله عصبانیت، شادی، ناامیدی، ترس و اضطراب، آزادباشید. این موضوع به کودک شما کمک می‌کند تا “واژگان احساسات” را ایجاد کنند. اما بهتر است قبل از صحبت در مورد آنها صبر کنید تا از احساسات شدید مانند خشم آرام شوید.
با آنچه زبان بدن فرزندتان به شما میگوید هماهنگ شوید و سعی کنید به پیام‌های غیرکلامی نیز پاسخ دهید. به‌عنوان‌مثال، “امروز بعدازظهر بسیار ساکت هستید. آیا اتفاقی در مدرسه افتاده است؟ ‘
کودک خود را در مکالمات مشارکت دهید. این موضوع میتواند به‌سادگی سؤال کردن، ” رضا نظر شما درباره آن موضوع چیست،؟”باشد.
مایل باشید کاری را که انجام میدهید متوقف کنید و به حرف فرزندتان گوش دهید. غالباً نمی‌توانید پیش‌بینی کنید که چه موقع کودک شما دربارهی چیز مهمی برای شما صحبت می‌کند.
گوش دادن فعال با کودکان
گوش دادن فعال کلید ارتباط خوب است و برای روابط شما با کودک بسیار مفید است. این به این دلیل است که گوش دادن فعال به کودک شما نشان می‌دهد که به او اهمیت میدهید و به او علاقه‌مند هستید. همچنین این موضوع میتواند به شما کمک کند در مورد آنچه در زندگی کودک شما می‌گذرد بیشتر یاد بگیرید و بیشتر درک کنید.
گوش دادن یکی از مؤلفه‌های مهم یادگیری است. توانایی دانش‌آموز یا کودک در گوش دادن فعالانه تأثیر عمده‌ای در ایجاد مهارت‌های ارتباطی موردنیاز در داخل و خارج از کلاس دارد.
گوش دادن فعال یک “مهارت نرم” مهم است که می تواند در حوزه‌های حل مسئله، رهبری و کار گروهی جای گیرد. این مهارتی است که می‌توان آن را به دست آورد و توسعه داد. اما تسلط به آن به زمان و حوصله نیاز دارد!
گوش دادن فعال چیست؟
گوش دادن فعال به معنای توجه کامل به کسی که صحبت می‌کند و تلاش برای درک کامل پیام ارسال‌شده است. وقتی کودکی شنونده‌ی فعال است علائم کلامی و غیرکلامی گوش دادن را نشان می‌دهد.
تقویت مثبت، به خاطر سپردن و سؤال کردن، همه نشانه‌های کلامی گوش دادن فعال است. علائم غیرکلامی شامل لبخند زدن، سر تکان دادن، حالت بدن و جلوگیری از هرگونه حواس‌پرتی است.
گوش دادن فعال در کودکان همچنین شامل تشویق مکالمه مثبت است. این بدان معنی است که نظر کودک را تأیید کنید و بتوانید آنچه را که از زبان خودتان به او گفته‌شده تکرار کند.
چرا گوش دادن فعال مهم است؟
داشتن مهارت گوش دادن فعال فواید زیادی برای ارتباط مؤثر با کودکان دارد. علاوه بر درک بهتر در کلاس، کودکانی که شنونده‌ی فعالی هستند تمایل به برقراری ارتباط بهتر و حل مسئله رادارند. شنونده فعال بودن نیز شخصیت، و مهارت خوب را نشان می‌دهد و از مؤلفه‌های اصلی کودکان مستقل و فعال است.
از مزایای شنونده فعال بودن کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سو تفاهم کمتر با والدین دارند
- کارهای محوله را سریع‌تر انجام میدهند
- فکر و اندیشه بهبودیافته تری دارند
- اعتمادبه‌نفس بیشتری پیدا میکنند
- بهره‌وری بیشتر دارند.
گوش دادن فعال در مقابل گوش دادن منفعل
اگر کودک شما فعالانه گوش ندهد، چه اتفاقی می‌افتد؟ ممکن است در دام گوش دادن منفعل بیافتد. گوش دادن منفعل کودکان به‌سادگی شنیدن سخنان والدین است اما بدون اینکه واقعاً سعی در درک آن داشته باشد. وقتی کودکان در مدرسه منفعلانه گوش میدهند، اطلاعات را در ذهن خود نگه نمی‌دارند زیرا به‌راحتی حواسشان پرت میشود.
گوش دادن، به کودکانی نیاز دارد تا نکته‌ای را که گوینده سعی در برقراری ارتباط دارد، درک کند نه اینکه فقط کلماتی را که می‌گویند، بشنود.شنونده‌ی فعال شدن مهارت مهمی است که کودکان برای توسعه فعال و عملی به آن نیاز دارند.
چگونه میتوانید به کودک کمک کنید مهارت گوش دادن خود را ارتقا دهد؟
پنج قدم برای گوش دادن فعال کودکان
والدین و معلمها می‌توانند با تبدیل‌شدن خود به شنوندگان فعال، به دانش آموزان و کودکان یاد دهند که چگونه یک شنونده فعال شوند. از طریق مدل‌سازی گوش دادن فعال به کودک، او میتواند ارزش و اهمیت شنونده فعال بودن را ببیند. همچنین به کودک شما مرجعی می‌دهد تا عادت‌های شنیداری خود را ایجاد کند.
با دنبال کردن این ۵ نکته، مهارت گوش دادن فعال شما و فرزندتان را بهبود ببخشید:
۱-حفظ تماس چشمی
افرادی که ارتباط چشمی خود را حفظ میکنند قابل‌اعتماد، خونگرم، خوش‌مشرب، صادق، با اعتمادبه‌نفس و فعال به نظر میرسند. تمرکز چشمی نیز به بهبود تمرکز کودک، کمک می‌کند. این موضوع به شما و کودک شما کمک می‌کند سخنان گوینده را کاملاً بفهمید و به آن توجه کنید.
به‌عنوان‌مثال، با کودک خود روبرو شوید و تماس چشمی برقرار کنید. اگر کودک شما دوست دارد هنگام انجام فعالیت‌ها صحبت کند، میتوانید با نگاه کردن به کودک خود و نزدیک شدن به او، نشان دهید که به صحبت‌های او گوش میدهید.
حالات چهره و زبان بدن کودک خود را تماشا کنید. گوش دادن فقط در مورد شنیدن کلمات نیست، بلکه درمورد تلاشی است که کودک بفهمد چه چیزی در پس این کلمات وجود دارد.
ازآنچه فرزندتان به شما میگوید استفاده کنید و علاقه خود را با گفتن جملاتی مانند «بیشتر به من در مورد آن…»، «واقعاً!» و «ادامه بده …» نشان دهید.
۲-قطع نکنید
قبل از اینکه بخواهید به او پاسخ دهید، اجازه دهید کودک نظر خود را کامل کند. حرف او را قطع نکنید، جملات او را تمام نکنید و عجله نکنید. از حدس زدن یا فرض اینکه افکار وی به کجا می‌رود خودداری کنید. این مسئله میتواند تأثیر منفی بر ارتباط مؤثر کودک داشته باشد.
۳-سؤال بپرس
یکی از راه‌های نشان دادن گوش دادن شما (و اطمینان از صحت شنیدن) صحبت‌های کودک، پرسیدن سؤالات خاص در مورد گفته‌های آنها است. این موضوع توضیحات لازم را فراهم می‌کند، که کودک شما آنها را برای شما توضیح می‌دهد و درک را تضمین می‌کند و نشان می‌دهد که شما در حال گوش دادن به صحبت‌های کودک خود هستید.
سعی کنید این چهار نوع سؤال را بپرسید:
- پایان باز: بحث را بیشتر گسترش دهید
مثال: ” امروز را در مدرسه چگونه گذراندی؟”
- پایان بسته: گرفتن مشخصات خاص
مثال: “آیا تکالیف خود را تمام کردهاید؟”
- پیشرو: پاسخ‌دهنده یا کودک را وادار می‌کند تا به روشی خاص پاسخ دهد
مثال: “آیا شما بیش‌ازحد مشق شب دارید؟”
- انعکاسی: گسترش تفکر
مثال: “شما اشاره کردید که ریاضی درس موردعلاقه شما در مدرسه است، دراین‌باره بیشتر به من بگویید.”
۴-آنچه را که کودک میگوید تکرار کنید
آنچه را که کودک میگوید به زبان خودتان تکرار کنید. این موضوع به شما کمک می‌کند مطمئن شوید که حرفهای او را فهمیده‌اید. با تکرار نکات اصلی، پیام او را خلاصه کنید. این کار به کودک فرصت می‌دهد در صورت لزوم فکر یا درک شمارا از صحبت، اصلاح کند.
۵-برای معنی کلی گوش دهید
هر پیام دارای دو مؤلفه است: محتوای پیام و احساس یا نگرش اساسی. هر دو قسمت مهم هستند و به پیام معنی میدهند. هم برای محتوا و هم برای احساسات گوش دهید. گاهی اوقات پیام واقعی به‌جای محتوا در احساسات است.
با رعایت این نکات، شما و فرزندتان درحال‌توسعه مهارت‌هایی هستید که هر دو برای شنوندگان فعال بهتر لازم دارید. تمرین این مراحل همراه کودک به شما کمک می‌کند تا عادات گوش دادن خود را بهبود بخشد.
فعالیت‌های گوش دادن فعال برای کودکان
نشان دادن اینکه کودک چگونه میتواند شنونده فعال باشد میتواند تنها اولین قدم باشد.
این فعالیت‌ها را برای کمک به رشد و تیز کردن تبر مهارت گوش دادن کودک خود امتحان کنید:
برای کودک خود داستان بخوانید. از او بخواهید که اتفاق بعدی را پیش‌بینی کند. پیش‌بینی، کودک شمارا ملزم به گوش دادن به جزئیات می‌کند تا حدس منطقی در مورد ادامه داستان بزند.
با کودک خود آشپزی کنید. دستورالعمل را برای او بخوانید، بخواهید فرزندتان گوش کند و هر مرحله را دنبال کند تا دستور غذا را به‌درستی تکمیل کند.
در مورد چیزهایی که کودک شما به آنها علاقه دارد صحبت کنید. این کار به کودک شما فرصت می‌دهد که در یک مکالمه واقعی شرکت کند، و همچنین این کار باعث میشود کودک هم‌صحبت کردن و هم گوش دادن را تمرین کند.
بازی تلفنی انجام دهید. یک گروه از کودکان را دورهم جمع کنید و از یکی از آنها بخواهید یک جمله را با نفر کناری خود نجوا کند. هر شخص آن را به نفر بعدی بگوید تا به نفر آخر برسد. از این شخص بخواهید جمله را با صدای بلند بیان کند و ببیند این دو جمله چقدر تغییر کرده‌است ،این بازی میتواند به کودک یاد دهد که زودباور نباشد و برای انجام هر کاری با دلیل و منطق پیش برود.
لیستی از سؤالات را با فرزند خود ایجاد کنید تا او از شما یا یک خواهر و برادر بپرسد. بعدازاینکه یک نفر جواب داد، ببینید چند نفر دیگر را به خاطر می‌آورد که جواب صحیح دادهاند. نقش‌ها را عوض کنید و ببینید شخص مقابل چقدر خوب عمل می‌کند.
بازی “تغیر را مشاهده کن” را انجام دهید. برای کودک خود یک داستان کوتاه بخوانید. سپس مجدداً آن را بخوانید و تغییرات کوچکی را در داستان ایجاد کنید. هر بار که کودک شما تغییراتی را می‌شنود، برای او دست بزنید یا دست خود را بلند کنید.
با “دنبال کردن دستورالعمل‌ها” خلاقیت به خرج دهید. دستورالعمل‌های کوتاه و ساده بدهید و از کودک بخواهید مطابق راهنمایی که می‌شنود نقاشی بکشد.
برای شنونده بهتر شدن، کودک نیاز به تمرکز و عزم زیادی دارد. تمرین تکنیک‌های گوش دادن فعال به کودکان کمک می‌کند تا ارتباط بهتری برقرار کنند و مهارت‌های شنیداری را که از آنها برای زندگی استفاده میکنند، ایجاد کنند.
چگونه به کودک خود یاد دهیم احساسات خود را بگوید
گفته‌های کودک خود را هرازگاهی تکرار یا از نو بیان کنید. با این کار کودک شما می‌فهمد که شما گوش میدهید و به شما کمک می‌کند صحبت‌های فرزند دلبندتان را بررسی کنید.
در حل مسئله عجله نکنید. کودک شما ممکن است فقط بخواهد شما گوش دهید و احساس کنید که احساسات و دیدگاه آنها مهم است. از کودک خود بخواهید با توصیف آنچه فکر و احساس می‌کند به شما این موضوعات را بازگو کند.
به‌عنوان‌مثال، “به نظر می‌رسد وقتی مهدی می‌خواست در وعده ناهار با بچه‌های دیگر بازی کند احساس می‌کرد برای او غذا کنار گذاشته‌اید” در صورتی که به او گفته بودید اگر دیر برای غذا خوردن بیاید غذا تمام خواهد شد. برای مقابله با این مسئله آماده‌باشید و از کودک خود بخواهید تا به شما در درک این موضوع کمک کند.
هنگامی‌که به کودک خود نشان میدهید چگونه شنونده خوبی باشد، به کودک کمک می‌کنید مهارت گوش دادن خود را نیز رشد دهد.
ترغیب فرزندتان به گوش دادن
کودکان اغلب به یادگیری گوش دادن و همچنین به برخی یادآوری‌های ملایم در مورد اجازه دادن به دیگران برای مکالمه نیاز دارند. در اینجا چند ایده برای کمک به مهارت گوش دادن کودک وجود دارد:
- الگوی خوبی باشید. فرزند شما یاد می‌گیرد که چگونه با دقت شمارا تماشا کند. هنگامی‌که شما با فرزند خود (و دیگران) به روشی محترمانه صحبت می‌کنید، این‌یک پیام قدرتمند در مورد ارتباط مثبت است که به کودک خود میدهید.
- بگذارید فرزندتان صحبت خود را تمام کنند و سپس پاسخ دهید. این مثال خوبی برای گوش دادن به کودک شماست.
از زبان و ایده‌هایی استفاده کنید که کودک شما ،آنها را درک خواهد کرد. اگر کودک متوجه نشود که شما راجع به چه موضوعی صحبت می‌کنید ، ممکن است ادامه دادن به آن صحبت‌ها سخت باشد. هرگونه دستورالعمل و درخواست را متناسب با سن و توانایی کودک خود ساده و واضح بیان کنید.
اگر نیاز به ارائه بازخورد سازنده دارید، هم‌زمان چند پیام مثبت بدهید. فرزند شما بیشتر از اینکه به انتقاد یا سرزنش گوش کند، به ستایش و تعریف و تمجید گوش می‌دهد.
نکته‌ی بسیار مهمی که همه‌ی والدین باید به آن توجه داشته باشند این است که کودکان همان کاری را انجام میدهند که خودتان انجام میدهید. به‌طور مثال وقتی به فرزند خود می‌گویید تلویزیون نگاه نکن اما خودتان نگاه می‌کنید کودک به صحبت‌های شما گوش نخواهد داد.
اگر هنگامی‌که خانه هستید و تلفن همرهتان هم در دستتان است و در حال استفاده‌ی زیاد و چرخ زدن در صفحات مجازی هستید و یا با گوشی بازی می‌کنید پس انتظار نداشته باشید که فرزندانتان گوشی تلفن همراه را زمین بگذارند.
به همین دلیل شما الگوی فرزندان خود هستید و نیاز به مهارت‌هایی دارید که بتوانید الگوی خوبی برای فرزندان خود باشید.
۱۰ راه برای اینکه یک الگو برای فرزندان خود باشید
“قدرتمندترین الگوها برای کودکان روبروی آنها در کنار میز شام نشسته است.” درحالی‌که مادر بشقاب‌ها را از روی میز جمع می‌کند، سبحان خیره به دور می‌نشیند، کاملاً واضح است که در فکر عمیقی فرورفته است.
او متوجه پسر جوان خود نمی‌شود که هر حرکتی که انجام می‌دهد فرزندش هم همان کار را انجام می‌دهد. وقتی او یک نوشیدنی می‌خورد، پسرش هم نوشیدنی می‌نوشد. وقتی دستانش را جمع می‌کند، پسرش دستانش را جمع می‌کند.
سرانجام، پسرش را در حال تقلید از کارهای خود می‌بیند. او شروع به بازی کردن و انجام حرکات و تقلید کارهای پسرش می‌کند و این ماجرا با بوسه‌ای بر پیشانی فرزند پایان می‌یابد. قدرتمندترین الگوی کودکان در کنار آنها در کنار میز شام نشسته‌اند. این شما هستید آیا فکر کردهاید که چگونه میتوانید برای فرزندان خود الگوی خوبی باشید؟
۱. زندگی سالم
وقتی به‌طور صحیح غذا می‌خوریم و مرتباً ورزش می‌کنیم، نه‌تنها باعث بهبود زندگی خودمان میشود، بلکه این رفتار ما برای فرزندان ما نیز الگو قرار می‌گیرد. چاقی کودکان میتواند منجر به افسردگی و بیماری شود.
این بدان معنا نیست که والدین نیاز به زیاده‌روی دارند، اما هر متخصص معتبری به شما میگوید که اعتدال در رژیم غذایی و همچنین ورزش مهم است. برای جایی که در حال زندگی هستید خود را در محدودهی سالامتی نگه‌دارید.
۲. خودسازی
هر صحبت کلیشه‌ای را که انتخاب کردهاید به آن عمل کنید. خودسازی باید همیشه در ذهن ما باشد. تجربه‌های جدید را امتحان کنید و افق دید خود را گسترش دهید. با این کار به کودکان می‌آموزید که هرگز رشد خود را متوقف نکنند. در این زندگی همیشه چیز جدیدی برای یادگیری وجود دارد. سعی کنید هرروز چیز جدیدی یاد بگیرید.
۳. خدمت داوطلبانه
خدمت داوطلبانه را برای خود و خانواده خود، یک عادت منظم کنید. با خانواده در جامعه بیرون بیایید و وقت و استعدادهای خود را داوطلبانه به اجرا بگذارید. این‌یکی از بهترین راه‌ها برای ایجاد اتحاد خانواده، مهارت کار تیمی و بیش از همه قلب‌های سخاوتمند و خدمتگزار است. به کودکان خود بیاموزید تا نیازهای دیگران را برآورده کنند.
۴. زندگی خود را به او نشان دهید
کسی که هستید را برای فرزندان خود مخفی نکنید. تجربیات گذشته خود را در صورت لزوم به اشتراک بگذارید: اشتباهات و پیروزی‌های خود را به او بگویید. به آنها نشان دهید که آسیب‌پذیری فضیلتی است که از موضع قدرت ناشی میشود. فرزندان خود را به همراه خود سرکار ببرید و اجازه دهید زندگی روزمره‌ی شمارا ببینند. وضعیت به معنای یک‌چیز نیست، اما نگرش و رفتار شما به معنای جهان است.
۵. کنترل خود
رهایی احساسات ما، هرچه که باشد، استرس را کاهش می‌دهد. چگونگی انجام چنین کاری در حضور فرزندانمان، پیامدهای خوبی دارد؟ ممکن است این موضوع دشوار باشد، ضروری است که حتی‌الامکان در مقابل فرزندان ، کنترل کافی روی رفتار و کردار خود داشته باشیم. زبان خود را گاز بگیرید و خصلت‌های بد خود را کنترل کنید.
۶. روابط درست
ما روابط مهم بسیاری داریم و ممکن است همه آنها خوشایند نباشند. شاید در مورد والدین، پدر و مادرها، برادران، خواهران یا همسر سابق شما مشکلاتی پیش‌آمده باشد. ببخشید و لطف کنید و به دنبال بهتر کردن روابط خود باشید. سعی کنید که تا آنجایی که امکان دارد کاری کنید که دیگران در مورد شما بدگویی نکنند. آغازگر باشید و همیشه مسئولیت شخصی کارهای خود را برعهده بگیرید.
۷. احترام و گوش دادن
اگر می‌خواهید به کودکان خود یاد بدهید چگونه اعتمادبه‌نفس داشته باشند، این کار را با احترام گذاشتن به آنها و گوش دادن به افکار منحصربه‌فرد آنها شروع کنید. این جنبه سختی از رهبری است، اما بهترین رهبران با دقت گوش میدهند و کمتر صحبت میکنند. ذهن و گوش خود را به آنچه فرزندانتان به شما می‌گویند بازکنید. آنها، به‌نوبه خود، یاد می‌گیرند که همان کار را در مراحل بعدی زندگی انجام دهند.
۸. نگرش مثبت
امروزه منفی گرایی زیادی در جامعه وجود دارد. این موضوع را به آواز روزانه فرزندتان اضافه نکنید. در عوض، نگرش و خوش‌بینی مثبت و اطمینان بخشی از خود نشان دهید.
۹. هدف‌گذاری
تعیین اهداف مهم است تا بتواند معیاری را برای مکان موردنظر و پیشرفتی که به ما تحقق می‌بخشد، ارائه دهد. پیاده‌سازی و دستیابی به آن اهداف از اهمیت یکسانی برخوردار هستند. وقتی بچه‌های ما می‌بینند که دقیقاً طبق برنامه پیش می‌رویم، این موضوع اهمیت سازمان و نظم و انضباط شخصی را در زندگی روزمره به آنها نشان می‌دهد. به آنها کمک کنید تا اهداف خود را پیدا کنند و هنگام تحقق اهداف، آنها را تحسین کنید.
۱۰. بحث را عملی کن
تنها مهم‌ترین جنبه الگوی فرزندان بودن این است که همیشه منظورتان را بگویید و آنچه را که می‌گویید، درست بفهمانید. به صحبت‌های خود عمل کنید. با اقدامی مشهود و مشخص از سخنان خود پشتیبانی کنید و مرد یا زنی باصداقت و ارزشمند باشید. اقدامات بیشتر صحبت میکنند.
“چیزی که خوب انجام شود بهتر از چیزی است که فقط گفته شود.” – بنجامین فرانکلین”
کلام آخر
کودکان همان کاری را انجام میدهند که ما انجام می‌دهیم. اگر ارتباط مؤثر خوبی دارید کودکان شما نیز ارتباط مؤثر خوبی خواهند داشت. اگر شنونده‌ی خوبی هستید کودکان شما نیز شنوندگان خوبی هستند.
اگر شما در برقراری ارتباط ضعیف هستید کودکان شما نیز در ارتباطات خود ضعیف هستند. آنها کاری را انجام خواهند داد که شما انجام میدهید. پس سعی کنید الگوی خوبی برای فرزندان خود باشید تا فرصت موفقیت و رشد را به فرزندان خود بدهید.
آنها را مستقل و فعال تربیت کنید مهارت ارتباط مؤثر خود را تقویت کنید و به کودکان خود نیز این کار را آموزش دهید.
شما با کودکان خود چگونه ارتباط مؤثر برقرار می کنید؟چگونه ارتباط مؤثر را به کودکان خود آموزش می دهید؟
