آیا برای شما نیز پیش آمده که در همایشی شرکت کنید اما هنگام گوش دادن به ارائه، احساس خوابآلودگی کنید؟ احتمالاً یک سخنرانی کسلکننده و ارائه تعداد زیادی اسلاید شلوغ و نامفهوم علت خوابآلودگی شماست.
همه ما بارها پاورپوینتهایی را دیدهایم که بهجای کمک به فهم بیشتر، برعکس ما را از گوش سپردن و پیگیری موضوع خسته و دلزده کردهاند. پاورپوینتهایی پر از متن، پر از عکسهای نامرتبط و غیرضروری که فقط صفحه را شلوغ کردهاند و نکات اصلی در میان آنهمه طرح و رنگ گم شدهاند. یا برعکس پاورپوینتهایی را دیدهایم که بسیار ساده و یکنواخت، بدون هیچ داده گرافیکی و خالی از نکات مهم بودهاند؛ گویا سخنران با کمترین وقت و مهارت به آمادهسازی نسخهای جهت ارائه پرداخته و متن کنفرانسش را هم طوطیوار حفظ کرده است. چنین همایشی به بهترین مکان برای استراحت و چرت زدن و یا بازی با تلفن همراه تبدیل میشود.
نکات جادویی برای ساخت پاورپوینت حرفهای
اجازه دهید مسئله را از منظر دیگری نیز بررسی کنیم. فرض کنید شما خودتان سخنران یک همایش هستید و میخواهید برای جلسه سخنرانی خود یک پاورپوینت بسازید. شما با اطمینان از تخصص کافی در حوزه خود و داشتن مهارت کار با کامپیوتر، متنها، جداول و نمودارهای مربوطه را در اسلایدهای پاورپوینت قرار میدهید. سپس برای نشان دادن مهارت و حرفهای به نظر رسیدن، دادهها و اشکال و همچنین انیمیشنهای زیادی را نیز به اسلایدهای خود اضافه میکنید. بهطوریکه بار محتوایی پاورپوینت شما بهاندازه یک مقاله نسبتاً جامع میشود. بالاخره روز سخنرانی شما فرامیرسد و شما با تسلط کافی در جلسه حضور مییابید، اما جلسه سخنرانی شما آنگونه که انتظارش را داشتید پیش نمیرود. اغلب شرکتکنندگان یا مشغول چرت زدن یا صحبت با بغلدستی و یا چرخیدن در تلفن همراه خود هستند. حتماً در پایان جلسه از خودتان میپرسید چرا باوجود محتوای عالی و تلاش فراوان، همایش بهخوبی پیش نرفت؟
درواقع تفاوت یک پاورپوینت حرفهای و غیرحرفهای در این است که میتواند جلسه ارائه شما را نتیجهبخش و اثرگذار کند و یا اینکه برعکس به وجهه و اعتبار شما لطمه بزند. به همین منظور این مقاله تهیه شده است تا به شما در ساخت یک پاورپوینت حرفهای کمک کند.
چگونه یک پاورپوینت حرفهای بسازیم؟
در ابتدا از شما درخواست میکنم این سؤالات را از خود بپرسید و در ذهنتان به آنها پاسخ دهید:
تعریف شما از یک پاورپوینت حرفهای چیست؟
چه ویژگیهایی پاورپوینت شما را تأثیرگذار میکند؟
چطور با ارائه پاورپوینت خود توجه حاضرین را بدست آورم؟
متأسفانه آنچه امروز مسئله انگیز شده است تعریف نادرست از معیارهای یک پاورپوینت حرفهای است. برای اینکه یک پاورپوینت حرفهای بسازیم ابتدا باید از ویژگیها و خصوصیات آن مطلع باشیم.
یک اشتباه رایج آن است که افراد با مهارت کم و بدون اطلاع از ویژگیهای یک پاورپوینت حرفهای آن را به ابتداییترین شکل طراحی میکنند، به همین دلیل پاورپوینت آنها ظاهری بسیار غیرحرفهای دارد و یا اینکه ساخت پاورپوینت خود را به دست افراد غیرمتخصص میسپارند که معمولاً با حوزه فعالیت آنها آشنایی نداشته و برای ساخت پاورپوینتها نیز از الگوهای از پیش آماده و اغلب تکراری استفاده میکنند.
در ادامه این مقاله، نکاتی جادویی برای ساخت یک پاورپوینت حرفهای بیان شده است.
نکات مهم برای ساخت یک پاورپوینت حرفهای
۱.رعایت اصل «سادگی»
بهاشتباه تصور میشود که هرچه بیشتر از انیمیشنها و یا جلوههای بصری موجود در نرمافزار برای ساخت پاورپوینت استفاده کنیم و به عبارتی هرچه بیشتر مهارتهای کامپیوتری خود را به رخ بکشیم، حرفهایتر عمل کردهایم. نتیجه چنین دیدگاهی اغلب اسلایدهای بسیار شلوغ، متحرک و با جلوههایی نمایشی است که بیشتر از محتوای اصلی پاورپوینت خودنمایی میکنند. متأسفانه برخی از افرادی که بهطور تخصصی به ساخت پاورپوینت مشغولند، برای مجاب کردن مشتریهای خود در ارائه یک کار حرفهای، پاورپوینتهای شلوغ و با جلوههای انیمیشنی تحویل میدهند.
در حقیقت یکی از نکات مهم و کلیدی در طراحی پاورپوینت حفظ سادگی اسلایدهاست. هدف استفاده از پاورپوینت در یک کنفرانس، بالابردن کیفیت یک سخنرانی برای انتقال بهتر مفاهیم به شکل بصری و همچنین حفظ توجه مخاطبان است.
پاورپوینت طراحی شده است تا یک پشتیبان و کمککننده برای سخنران باشد، تا بتواند مفاهیم را به شکل بهتری ارائه دهد. اما وجود اسلایدهای غیرضروری، با ظاهری شلوغ از اهمیت موضوع کاسته و ارائه شما را بسیار خستهکننده و غیرمفید نشان میدهد.
برای حفظ سادگی، وجود فضای خالی یا فضای منفی در اسلایدها لازم است. این تصور اشتباه است که باید قسمتهای خالی اسلاید را با اشکال و متون پرکنید. شلوغی اسلایدها نهتنها به درک بهتر مخاطب شما هیچ کمکی نمیکند، بلکه از اهمیت مطالب اصلی میکاهد. شلوغی به هر شکلی نازیباست. خواه متن باشد یا اسلایدی پر از عکسها و نمودارها.
۲.استفاده از تعداد گلوله (bullet) محدود
استفاده از گلوله (bullet) متن شما را چشمگیرتر میکند. اما نباید در استفاده از آن زیادهروی کنید. متن طولانی (با بولت و یا بدون بولت)، درهرحال از کیفیت اسلاید شما میکاهد و آن را شلوغ و ناخوانا به نظر میرساند. در نظر داشته باشید بهترین اسلایدها ممکن است حتی متنی نداشته باشند. برخی از افراد به شکل وسواس گونهای تمایل دارند تا تمام اطلاعات خود را با ذکر جزئیات در اسلایدها جای دهند.
۳.پرهیز از نوشتن متنهای طولانی
یکی از رایجترین اشتباهات در ساخت پاورپوینت بکار بردن متنهای طولانی در هر اسلاید است. وسواسی دیوانه کننده که فرد میخواهد کوچکترین نکتهای را از قلم نیندازد. شاید ترس از فراموشی مطالب است که سبب میشود فرد تمایل زیادی به اضافه کردن متنهای طولانی در پاورپوینت داشته باشد.
اسلایدهای با متنهای طولانی بشدت خوابآورند. نوشتن تمام متن سخنرانی در اسلایدها بدترین شیوه نگارش اطلاعات در هنگام ساخت پاورپوینت است. شاید شما هم سخنرانانی را دیدهاید که تکتک کلمات آنها را میشود از روی اسلایدهای پاورپوینتشان خواند. گویا هیچچیزی را از قلم نینداختهاند و البته بهجز جملاتی که در پاورپوینت خود نوشتهاند قادر نیستند بیشتر درباره موضوعشان صحبت کنند.
به این نکته دقت کنید، پاورپوینت شما نباید با جزوه شما یکی باشد و تمام مطالب را با جزئیات و توضیحات کامل شامل شود.
سعی کنید محتوای نوشتهشده در اسلایدها فقط شامل اطلاعات ضروری باشد. اگر اسلایدهای خود را به این شیوه طراحی کنید، تمرکز مخاطب به اصل موضوع حفظ شده و احتمال خستگی و عدم توجه او کاهش مییابد.
از تعداد کلمات محدود و یا متن بسیار کوتاه در اسلایدهایتان استفاده کنید. فضای خالی مناسب در اسلاید به زیبایی آن افزوده و دقت بیننده را نیز افزایش میدهد.
۴.استفاده متعادل و محدود از انتقالها (transactions) و انیمیشنها
سعی کنید بهصورت محدود و متعادل از انیمیشنها و انتقالها در پاورپوینت استفاده کنید.
در برخی موارد استفاده از جلوههای نمایشی به زیبایی کار میافزاید، مثلاً استفاده از گلولههای متحرک؛ البته به شکل محدود و فقط در مواقع ضروری. اما بکار بردن برخی از جلوهها بر ارائه ما تأثیر منفی خواهد گذاشت. بهعنوانمثال استفاده از انیمیشن «پرواز» میتواند برای مخاطب خستهکننده باشد.
برای انتقال بین اسلایدها نیز بهتر است که بیش از دو یا سه نوع مختلف از جلوههای انتقال را استفاده نکنید.
۵.از تصاویر و گرافیکهای با کیفیت بالا استفاده کنید
بدترین اتفاق میتواند وجود عکسی تار و بیکیفیت در اسلایدهایتان باشد. برای استفاده از تصاویر گرافیکی با کیفیت بالا میتوانید خودتان با یک دوربین دیجیتال عکسهای باکیفیت ثبت کنید، و یا میتوانید از منابع عکس رایگان (بهمنظور رعایت حق کپیرایت)، برای پیدا کردن عکسهایی با وضوح بالا و یا تصاویر وکتور مرتبط با موضوع خود استفاده کنید.
یکی از اشتباهات معمول، استفاده از عکسهای کوچک و با وضوح پایین برای پسزمینه و تنظیم اندازه آنهاست، این کار وضوح تصاویر را بشدت کاهش میدهد و تصویری تار و بیکیفیت به ما میدهد.
نکته دیگری که باید به آن توجه کنید، این است که از بکار بردن کلیپآرتهای پاورپوینت و سایر کارتونها خودداری کنید. زیرا استفاده از آنها غیررسمی است و حرفهای بودن شما را زیر سؤال میبرد. البته لازم است ذکر شود که استثنائاتی نیز وجود دارد اما بههرحال در هنگام استفاده از آنها بهتر است بسیار احتیاط کنید.
یک ایده خلاقانه، استفاده از تصاویر انسانها در اسلایدهایتان است. استفاده از تصاویر انسانها سبب میشود که احساسات افراد را درگیر موضوع کنید و مخاطبان بهتر با موضوع ارتباط برقرار کنند.
توجه کنید اگر اهمیت تصویر در اسلاید شما کمتر از متن است، از فیلترهایی استفاده کنید تا عکس را به شکل تیرهتر یا کمرنگتری از متن نشان دهد، بهطوریکه جلوه کمتری نسبت به متن داشته باشد.
در هر اسلاید شما باید انتخاب کنید که کدام مورد (تصویر یا متن) برای شما در رأس اهمیت قرار دارد. برای مثال هنگامیکه تصویر درجه اهمیت بالایی دارد، اسلاید موردنظر میتواند با متن کم و یا حتی بدون متن باشد، مثلاً هنگامیکه بخواهید از تصویر محصولتان در اسلاید استفاده کنید.
۶.یک قالب منحصربهفرد داشته باشید
اگرچه برنامه پاورپوینت قالبهای از پیش آماده زیبایی دارد اما بهتر است خودتان آن را طراحی کنید. شما قرار است توجه مخاطبان خود را جلب کنید پس با طراحی یک قالب زیبا و منحصربهفرد آنها را هیجانزده کنید.
آسانترین کار میتواند استفاده از قالبها و تمهای آماده پاورپوینت باشد، اما تقریباً همه ما آنها را دیدهایم و برایمان تکراری شدهاند، ولی طراحی یک قالب ویژه و جدید علاوه بر منحصربهفردکردن پاورپوینت شما، نشاندهنده آن است که شما برای طراحی پاورپوینت خود وقت کافی گذاشتهاید و برای ارائه موضوع خود و همچنین مخاطبانتان اهمیت بیشتری قائل بودهاید.
۷.در صورت لزوم از نمودارهای مناسب استفاده کنید
روشهای متفاوتی برای نمایش دادهها به شکل گرافیکی وجود دارد، استفاده از نمودارها یکی از آنهاست که میتواند به زیبایی ارائه شما و درک بهتر مخاطب کمک کند. استفاده از دادههای بسیار زیاد و جداول با تعداد خانههای بالا میتواند سبب خستگی و سردرگمی مخاطب شود. همچنین نمایش دادهها بهوسیله نمودارهای اشتباه، اعتبار و حرفهای بودن پاورپوینت شما را پایین میآورد. به همین منظور به توضیح اجمالی برخی از نمودارها و کاربردهایشان میپردازیم.
نمودار دایرهای
نمودار دایرهای اغلب برای نشان دادن درصدها استفاده میشود. بهتر است این نمودار بیش از ۴ الی ۶ بخش نداشته باشد. برای نشان دادن مهمترین قسمت، آن را با رنگی متضاد نشان دهید و یا آن بخش را از دایره اصلی جدا کنید.
نمودارهای میلهای
نمودارهای میله انواع گوناگونی دارند و به شکل افقی و عمودی نشان داده میشوند.
نمودارهای میلهای عمودی
معمولاً این نمودارها برای نشان دادن یک کمیت در طول زمان استفاده میشوند. خوب است که تعداد میلهها بیشتر از ۸ نباشد، زیرا استفاده از تعداد میلههای کم مقایسه دادهها را راحتتر میکند.
نمودارهای میلهای افقی
این نمودارها اغلب برای مقایسه مقادیر استفاده میشوند، برای مثال، مقایسه آمار خاصی در مناطق مختلف، مانند مقایسه آمار فروش یک شرکت در استانهای گوناگون.
نمودارهای خطی
این نمودارها اغلب برای نشان دادن یک روند استفاده میشوند. بهعنوان مثال، نمودار پیشرفت تحصیلی را احتمالاً دیدهاید. یک نمودار خطی که افزایش و یا کاهش نمرات دانش آموزان را در یک بازه تحصیلی نشان میدهد.
و یا نمودار ارزیابی فروش یک محصول، بهوسیله نمودار خطی فروش محصولات میتوانیم به روند صعودی و یا نزولی میزان فروشمان پی ببریم و به این طریق میزان فروش را ارزیابی کنیم و حتی تخمین بزنیم.
۸.رنگها را خردمندانه انتخاب کنید
در انتخاب رنگها بسیار وسواسی عمل کنید. رنگ فونتها، اشکال و پسزمینه همگی در خوانایی تأثیر به سزایی دارند.
همچنین رنگها تأثیر مستقیمی بر احساسات ما انسانها دارند، برخی از رنگها به ایجاد انگیزه در ما کمک میکنند، برخی دیگر حس اطمینان و اعتماد را در ما برانگیخته میکنند. در مقابل برخی از رنگها باعث احساس دلسردی و کسالت میشوند.
بحث درباره روانشناسی رنگها بسیار گسترده است. اما به طور کلی میتوان رنگها را به دو دسته کلی، رنگهای سرد مانند رنگ آبی و سبز و رنگهای گرم مانند قرمز و نارنجی تقسیم کرد.
بهتر است رنگهای سرد را در پسزمینه به کار ببریم و برای عناصر پیشزمینه مانند متن، از رنگهای گرم استفاده کنیم.
در هنگام انتخاب رنگها به مکان ارائه خود نیز دقت کنید. اگر قصد دارید که در یک سالن تاریک پاورپوینت خود را ارائه دهید پسزمینه تیره ( برای مثال آبی تیره یا خاکستری) در کنار متن سفید یا بسیار روشن انتخاب مناسبی است.
همچنین اگر محل ارائه شما نور محیطی زیادی دارد، بهتر است از یک پسزمینه سفید یا بسیار روشن و متن تیره استفاده کنید. پسزمینه سفید و متن مشکی محبوبترین گزینه است.
۹.در انتخاب فونتها دقت کنید
از فونتهای ریز و با شماره کوچک استفاده نکنید.
از فونتهای استاندارد استفاده کنید. این کار ارائه شما را رسمی و مهم نشان میدهد.
از به کار بردن فونتهای نازک خودداری کنید. ممکن است دیدن فونتهای نازک برای افرادی که در انتهای سالن هستند دشوار باشد و یا نور زیاد نوشتههای با فونت نازک را محو و کمرنگ و یا حتی غیرقابل رؤیت کند.
۱۰.استفاده از ویدیو و صوت
استفاده از یک کلیپ ویدیویی در پاورپوینت علاوه بر اینکه نظر شما را بهتر بیان میکند باعث ایجاد تنوع در نحوه اجرای شما نیز خواهد شد.
اگر نیاز است که در طول ارائه خود، یک ویدیو و یا یک گفتوگوی صوتی را پخش کنید، لازم نیست که از صفحه پاورپوینت خود خارج شوید، بلکه میتوانید آن را در اسلایدهای پاورپوینت خود به نمایش دربیاورید. این کار از طریق ابزارها و امکانات افزودن صوت و ویدیو در پاورپوینت امکانپذیر است.
در ساخت پاورپوینت حرفهای استفاده از صوت و ویدیوهای مرتبط با موضوع شما مجاز است، اما آن چیزی که باید بهشدت از آن بپرهیزید، استفاده از جلوههای صوتی برنامه پاورپوینت مانند صدای بوق و یا تشویق حاضرین و غیره است. استفاده از چنین جلوههای صوتی، انیمیشنها و یا کارتونهایی، ارائه شما را بیاعتبار و غیرحرفهای نشان میدهد.
۱۱.زمان و تعداد اسلایدها متناسب باشد
هنگامی که اطلاعاتی را در بخشهای کوچک ارائه دهیم یادگیری و درک آنها آسانتر میشود، پس در هنگام ساخت پاورپوینت خود دقت کنید، اگر حجم زیادی از اطلاعات را درون یک اسلاید گنجاندهاید، آن را به ۲ یا ۳ اسلاید تقسیم کنید. به این ترتیب میتوانید دادهها را به شکل بصری و با وضوح بیشتری به مخاطبان منتقل کنید.
احتمالاً برای همه ما پیش آمده است که در کنفرانسهایی شرکت کردهایم که ارائه دهنده در مدت زمان کوتاه اسلایدهای بسیار زیادی را در طول جلسه برای حاضرین ارائه داده است. وجود تعداد اسلایدهای بسیار زیاد دقت حاضرین را پایین میآورد و آنها را خسته میکند.
استانداردهای گوناگونی وجود دارد که به کمک آنها میتوانیم تعداد اسلایدهای متناسب با زمان ارائهمان را تشخیص دهیم.
بهطورکلی تعداد اسلایدها و مدت زمان هراسلاید در سخنرانیهای مختلف را میتوان به شیوههای زیر محاسبه کرد:
- قانون ۱۵/۲: طبق این قانون شما میتوانید برای هر اسلاید حداقل ۱۵ ثانیه و حداکثر ۲ دقیقه زمان اختصاص دهید.
- قانون۳۰-۲۰-۱۰: طبق این قانون برای یک سخنرانی ۲۰ دقیقهای از ۱۰ اسلاید استفاده میشود و هر اسلاید باید حاوی متونی با اندازه فونت حداقل ۳۰ باشد.
قانون ۳۰-۲۰-۱۰ در طراحی پاورپوینت چیست؟
این قانون توسط گای کاوازاکی (Guy Kawasaki) طراحی شده است. او علاوه بر سابقه کاریِ درخشان، مؤلف کتابهای بسیاری در زمینه تجارت و بازاریابی است. قانون ۳۰-۲۰-۱۰ گای کاوازاکی بر سه اصل استوار است:
۱۰ اسلاید، ۲۰ دقیقه زمان و اندازه فونت ۳۰. لازم به ذکر است که این قانون بیشتر در طراحی پاورپوینتهای تجاری کاربرد دارد.
۱۰ اسلاید: در طراحی پاورپوینتهای تجاری ۱۰ اسلاید تعداد مناسبی است. تعداد اسلایدهای کم، تمرکز مخاطب را به موضوع اصلی حفظ میکند و سبب میشود مفاهیم را بهتر درک کند. این ۱۰ اسلاید میتوانند شامل موارد زیر باشند:
- صورت مسئله یا بیان مشکل
- راهحل شما
- مدل تجاری
- فناوری و خصوصیات محصولات
- بازاریابی و فروش
- رقابت
- تیم کاری
- ارزیابی و پیشبینی عملکرد
- وضعیت و جدول زمانی
- خلاصه و تشویق به اقدام
۲۰ دقیقه: براین اساس، زمانی که به ارائه خود اختصاص میدهید، حداکثر ۲۰ دقیقه میتواند باشد. حتی اگر یک ساعت زمان فرصت دارید میتوانید مابقی وقت خود را به بحث و تبادل نظر بپردازید.
اندازه فونت ۳۰: از اندازه فونت ۳۰ و حتی بالاتر در طراحی پاورپوینت خود استفاده کنید. این کار سبب میشود تا علاوه بر بهبود خوانایی، فقط متنهای کوتاه و مطالب ضروری را در اسلایدهایتان بگنجانید.
بایدها و نبایدهای ارائه پاورپوینت
- مخاطبان (و یا جامعه هدف) خود را بشناسید.
- زمان خود را بهدرستی تنظیم و مدیریت کنید.
- اطمینان حاصل کنید که اسلایدها از صندلیهای ردیف آخر قابل خواندن هستند. تصاویر متنی و گرافیکی باید بهاندازه کافی بزرگ باشند تا ردیف آخر نیز برای مشاهده و خواندنشان مشکلی نداشته باشند.
- جهت ارائه خود را به سمت مخاطب حفظ کنید. مواظب باشید تا در طول ارائه سخنرانی، ایستادن شما به سمت صفحهنمایش اسلایدها تغییر نکند، یا به عبارتی مواظب باشید به مخاطب پشت نکنید.
- مطالبی را در ارائه خود بیان کنید که از درستی آنها اطمینان دارید. در صورت شک و تردید در موضوعی حتماً پیش از اجرا به خوبی تحقیق و مطالعه کنید.
- نسخههای متعددی از فایل پاورپوینت خود را به همراه داشته باشید. حتماً نسخههایی از آن را بر روی تلفن همراه، سی دی، هارد دیسک، فلش و یا حتی در یک فضای ابری نگهداری کنید تا در صورت بروز مشکل احتمالی بتوانید به نسخههای دیگر آن دسترسی پیدا کنید.
- در صورت امکان برای تمرین، در برابر افرادی پاورپوینت خود را ارائه دهید که اولین بار است آن را میبینند و سپس از آنها بخواهید که صادقانه بازخورد دهند. درباره تمامی جزئیات از محتوا تا گرافیک و تصاویر نظر آنها را جویا شوید.
سخن آخر
پاورپوینت میتواند بهترین پشتیبان شما در جلسه ارائه باشد، همچنین قادر است سخنرانی شما را بهکلی نابود کند و تصویری منفی از شما در ذهن مخاطب برجای بگذارد. به همین دلیل لازم است که برای ساخت پاورپوینت خود زمان کافی اختصاص دهید و درباره نحوه ساخت یک پاورپوینت حرفهای بهخوبی مطالعه و تحقیق کنید. به کمک یک پاورپوینت حرفهای میتوانید ارائه خود را از یک جلسه کسل کننده و یا اضطرابآور به جلسهای تأثیرگذار و بهیاد ماندنی تبدیل کنید.
با کمک نکات جادویی ذکر شده در این مقاله بهراحتی میتوانید یک پاورپوینت حرفهای بسازید. سادگی، تمرکز به اصل و استفاده از تصاویر باکیفیت را هرگز فراموش نکنید.
شما در سخنرانی های مختلف شرکت کردین؟ به نظر شما یه پاورپوینت خوب چه خصوصیتهایی داره؟