مهارت ارتباطی | مبتدی تا پیشرفته
در زندگی همه ما ارتباطات از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، اولین کانونی که در آن مهارت ارتباطی با دیگران را آموزش می‌بینیم خانواده است مخصوصا مادر نقش اساسی در نحوه برقراری ارتباط کودک با دنیای بیرون را دارد.
وقتی یک انسان کودک است به نحوه ی برقراری ارتباط پدر با مادرش، و نحوه برقراری ارتباط پدر و مادر با خودش توجه بسیار می‌کند و سبک مهارت ارتباطی آنها را یاد می‌گیرد، وقتی بزرگ‌تر میشود از این سبک برای برقراری ارتباط با دوستان، والدین و خواهر برادر و همچنین جنس مخالف و در محیط کار استفاده می‌کند.
برقراری ارتباط با دیگران امروزه یکی از نیازهای انسان است نیازی که نمی‌توان اهمیت آن را انکار کرد، البته برقراری ارتباط صحیح.
در این مقاله قصد داریم مهارت ارتباطی خود را با کمک برخی تمرین‌ها تقویت کنیم و نحوه ارتباط صحیح را یاد بگیریم.
مهارت ارتباطی چیست؟
مهارت ارتباطی یک توانایی و قابلیت بسیار مهم است که به همه جنبه‌های زندگی مربوط میشود. ارتباطات در زندگی همه انسان‌ها وجود دارد پس داشتن مهارت ارتباطی مانند مهارت فن بیان و سخنوری از ملزومات زندگی هر فردی است.
برقراری تعامل و درک دیگران از ویژگی‌های مهارت ارتباطی محسوب میشود.
اهمیت و کاربرد مهارت ارتباطی
امروزه همه انسان‌ها در خانواده، در بین دوستان خود و خصوصا در محل کار از مهارت ارتباطی استفاده میکنند
در یک رابطه عاطفی اگر مهارت ارتباطی نداشته باشیم هم آسیب می‌بینیم و هم آسیب وارد می‌کنیم؛ یک انسان بالغ در زندگی خود روابط مختلفی دارد: رابطه با پدر و مادر، رابطه با خواهر و برادر خود، رابطه با شریک عاطفی یا همسر، رابطه با مدیر و همکاران، رابطه با فرزند و رابطه با دوستان…
اگر مهارت ارتباطی را داشته باشیم در همه این روابط موفق عمل خواهیم کرد و می‌توانیم به درستی با افراد مهم زندگی‌مان ارتباط برقرار کنیم.
مهارت ارتباطی در روابط
تصور کنید با پدر و یا مادر خود در مسئله‌ای دچار اختلاف نظر شده اید. اگر مهارت ارتباطی نداشته باشید این اختلاف نظر منجر به بحث و دعوا خواهد شد. اما اگر مهارت ارتباطی خود را تقویت کرده باشید میتوانید هر مسئله‌ای را بدون دعوا حل کنید و کسی هم از شما دلخور نشود.
حتما در بین دوستان خود هم گاهی دچار اختلاف نظر شده باشید، تصور کنید که با دوستان خود به کافه و یا رستورانی قرار است بروید ولی برای انتخاب کافه به مشکل خورده‌اید. طبیعتا اگر مهارت ارتباطی نداشته باشید یا به صورت خودخواهانه می‌گویید: یا همین جایی که من گفتم بریم یا من نمیام. اگر خجالت بکشید که نظر خود را بگویید هم طبیعتا تابع جمع بودن را انتخاب می‌کنید. بهترین حالت این است که نظر خود را مطرح کنید و اگر به توافق نرسیدید رای گیری کنید.
و یا گاهی اوقات در بین افرادی که اطراف ما هستند، ارتباط با برخی از آنها به ما آسیب می‌رساند و یا احساس خوبی از ارتباط نمی‌گیریم اما مجبور به ارتباط با آنها هستیم، شما باشید چه کاری انجام می‌دهید؟ آیا پرخاشگری می‌کنید؟ بی محلی می‌کینید؟ یا در کمال احترام سعی می‌کنید احساسات منفی خود را کنترل کرده و با مهارت ارتباطی خود با دیگران تعامل برقرار کنید.
داشتن مهارت‌های ارتباطی به ما کمک می‌کند درک شویم و دیگران را درک کنیم. مهارت های ارتباطی انواع مختلفی دارد که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
معرفی کتاب مهارت ارتباطی
کتاب‌های زیادی در زمینه تقویت مهارت ارتباطی وجود دارد اما یکی از بهترین کتاب‌هایی که همیشه به شرکت کنندگان دوره مهندسی بیان که می‌خواهند مهارت ارتباطی خود را تقویت کنند و یا عزیزانی که در مشاوره‌ها ملاقات‌شان می‌کنم، معرفی می‌کنم کتاب آیین دوست یابی دیل کارنگی است.
این کتاب به طرز عجیبی به شما کمک می‌کند مهارت ارتباطی خود را با افراد مهم زندگی تان تقویت کنید و بتوانید با هر فردی که برای اولین بار ملاقات می‌کنید ارتباط درستی برقرار کنید.
توضیح در مورد کتاب آیین دوست یابی
این کتاب یکی از پرفروش ترین کتاب‌ها در تاریخ نشر بین المللی است. دیل کارنگی در بخش اول این کتاب پرمحتوا برخی رازهای رفتار با افراد را فصل به فصل عنوان کرده است:
- اصل اول: انتقاد، گلایه و سرزنش نکنید. (به جای محکوم کردن افراد بیاید آنها را درک کنیم و علت کارهایشان را بفهمیم.)
- اصل دوم: صادقانه و صمیمانه مردم را تحسین و از آنها تمجید کنید.( چاپلوسی را فراموش کنیم و نقاط مثبت افراد را به آنها یادآور شویم.)
- اصل سوم: شوق انجام کار را در دیگران برانگیزید.
و در ادامه هم شش روش برای محبوب شدن در بین مردم را به اختصار به شما خواهم گفت:
- از ته دل دیگران را دوست بدارید.
- لبخند بزنید.
- یادتان باشد که نام هر فرد شیرین‌ترین و مهم ترین کلمه در زبان اوست.
- شنونده خوبی باشید و مردم را به صحبت درباره‌ی خودشان ترغیب کنید.
- از علایق دیگران صحبت کنید.
- حس مهم بودن را در افراد ایجاد کنید و این کار را صادقانه انجام دهید.
این قسمت از صحبت ما بخشی از کتاب آیین دوست یابی دیل کارنگی بود. که خیلی مختصر شما را با این کتاب آشنا کردیم و البته که توضیحات و مباحث این کتاب فوق العاده بیشتر از مواردی است که ذکر کردیم.
سبک‌های ارتباطی
شاید قبلا در آمورش‌های ما شرکت کرده و در خصوص سبک‌های ارتباطی آموزش ها و وبینارهای من را دیده باشید. اما سبک‌های ارتباطی مسئله مهمی در بحث مهارت ارتباطی است. که می‌خواهم به صورت کامل در خصوص آن برای شما توضیح دهم.
به طور کلی از نظر روانشناسی چهار سبک ارتباطی وجود دارد. که هر انسانی از یک و یا هر چهار سبک بسته به موقعیت و افراد استفاده می‌کند.
اولین سبک مهارت ارتباطی سبک منفعل است
حتما دیده اید افرادی را که وقتی نظرشان را می‌پرسید می‌گویند: من تابع جمعم… به طور مثال قرار است با دوستان خود به کافه و یا پارکی بروید، وقتی نوبت به نظرسنجی می‌رسد افرادی که منفعل هستند نظری ندارند و تابع جمع هستند!
حتی وقتی به رستوران یا کافه می‌رسید هم معمولا برای انتخاب نوشیدنی و یا غذای خود هم تابع جمع اند…
افراد با سبک منفعل معمولا هر کسی هر چیزی به آنها بگوید تسلیم شده و قدرت پاسخگویی ندارند. این نوع مهارت ارتباطی باعث منزوی و گوشه گیر شدن میشود.
اگر بخواهیم واضح‌تر توصیف کنیم این افراد بسیار خجالتی هستند، نمی‌توانند با کسی مخالفت کنند و یا نه بگویند، عادت کرده اند که حق شان پایمال شود و در واقع نمی‌توانند از حق خود دفاع کنند.
به عنوان مثال افراد با سبک منفعل وقتی ناراحت می‌شوند چیزی نمی‌گویند به دیگران، صبر میکنند اوضاع درست شود یا انتظار دارند دیگران خودشان متوجه کاری که کرده‌اند بشوند و سکوت را ترجیح می‌دهند، یا پیش خود فکر میکنند که اگر چیزی بگویم فلانی ناراحت میشود.
دومین سبک ارتباطی پرخاشگری است
افرادی که این سبک از مهارت ارتباطی را دارند برخلاف سبک منفعل که مظلوم واقع می‌شوند، بسیار خودخواه . ظالم دیده می‌شوند، همیشه نظر خودشان را به دیگرن تحمیل کرده و بسیار بدرفتار هستند و یا به عبارتی تند برخورد میکنند.
حرف‌های خودشان را بدون در نظر گرفتن احساسات بقیه مطرح کرده و حتی باعث ناراحتی دیگران می‌شوند و البته ناراحتی دیگران برایشان مهم نیست.
مثلا این افراد وقتی از چیزی ناراحت می‌شوند حتما باید تلافی کنند. یا دعوا میکنند، یا دیگران را تحقیر میکنند و هرکاری که از دست‌شان برمی آید را برای اینکه تخلیه شوند انجام می‌دهند.
سومین سبک ارتباطی سبک منفعل- پرخاشگر است
شاید سبک ارتباطی این افراد را حدس زده باشید، افرادی که اول منفعل رفتار میکنند و در زمان دیگری پرخاشگری میکنند!
به عنوان مثال وقتی افراد با سبک مهارت ارتباطی منفعل – پرخاشگر از شما ناراحت می‌شوند همان لحظه به شما چیزی نمی‌گویند. ولی بعد از مدتی با همان کاری که شما انجام داده بودید تلافی کرده و شما را ناراحت میکنند.
شاید در اطرافیان خود دیده اید کسانی که وقتی از شما ناراحت می‌شوند در ابتدا کاری با شما ندارند. طوری که انگار برایشان اهمیت نداشته اما بعدها می‌بینید همان کاری که شما کرده‌اید و ناراحت شده بود را انجام داده تا شما را ناراحت کند.
چهارمین سبک مهارت ارتباطی سبک مقتدر است
افراد مقتدر احساسات خود را شناخته و درک میکنند، در زمان ناراحتی و یا عصبانیت نه سکوت میکنند و نه تلافی و تنبیه بلکه با بهترین روش یعنی صحبت کردن ناراحتی خود را مطرح کرده و سعی در حل کردن مسائل دارند در واقع این افراد به بلوغ عاطفی با فن بیان رسیده‌اند.
از حق خود می‌توانند دفاع کنند ولی به احساسات دیگران آسیبی وارد نمی‌کنند، هوش هیجانی بالایی دارند و معمولا از مهارت فن بیان و سخنوری خوبی برخوردارند.
نه خجالتی اند و نه گستاخ و تلافی گر، بلکه از مهارت ارتباطی بالایی برخوردار هستند در واقع بهترین نوع سبک ارتباطی سبک مقتدر است.
این بحث بخشی از دوره آنلاین اقتدار است که اگر احساس می‌کنید فردی خجالتی و منفعل هستید این دوره به شما کمک می‌کند که به بهترین ورژن خود تبدیل شوید و خجالت را برای همیشه کنار بگذارید.
اگر فردی خجالتی هستید پیشنهاد می‌کنم حتما در این دوره شرکت کرده و یک بار برای همیشه خجالت خود را برطرف کنید و یا اگر در اطرافیان خود شخصی منفعل سراغ دارید حتما به او معرفی کنید.
هر سه سبک منفعل، پرخاشگر و منفعل – پرخاشگر سبک‌های مضر هستند که نیاز به اصلاح دارند و فردی که سبک مقتدر را پیش بگیرد در روابط خود موفق‌تر خواهد بود و فردی که در روابط خود موفق باشد در همه زمینه‌های زندگی نیز موفق است. حتی اگر احساس می‌کنید سبک پرخاشگر و منفعل- پرخاشگر را دارید دوره اقتدار به شما کمک می‌کند سبک مقتدر را شناخته و در زندگی و روابط خود پیاده کنید.
انواع مهارت ارتباطی (چطور با دیگران ارتباط برقرار کنیم)
در این بخش قصد داریم این موضوع را بررسی کنیم که برای تقویت مهارت ارتباطی موثر چه مهارت‌ها و توانمندی‌ها را باید در خود ایجاد کرده یا پرورش دهیم.
اگر مهارت ارتباطی را کشور ایران در نظر بگیریم( یا یک عمارت بزرگ) هر یک از این گزینه‌ها شهرهای این کشور (یا اتاق های این عمارت) هستند، طوری که این موارد جزئی در نهایت به یک کل بزرگی به نام مهارت ارتباطی می‌رسند.
این مهارت‌های جزئی ولی مهم عبارتند از:
-
شنونده خوبی باشید.
شنونده بودن یکی از کلیدهای مهارت ارتباطی بالا است. حرف دیگران را شنیدن بخشی از یک رابطه دوطرفه است، در یک رابطه بیشتر از شنیدن گوش دادن مهم تر بوده و برای همه افراد قابل توجه است. چند نفر را در زندگی خود دارید که حرف های شما را می‌شنوند و چند نفر با جان و دل گوش می‌دهند؟
شنونده بودن یک مهارت ارتباطی مهم در ارتباط موثر است که اگر می‌خواهید نقش مهمی در زندگی دوستان، خانواده و همکاران داشته باشید سعی کنید ویژگی خوب شنونده بودن را به خود اضافه کنید و یا تقویت کنید.
برای شنونده خوبی شدن:
در اینجا می‌خواهم به شما تمریناتی را معرفی کنم که با انجام آنها به مرور شنونده بودن را در خود نهادینه کنید.
۱.بهترین شنونده‌ای که می‌شناسید کیست؟ از نظر شما چرا او شنونده خوبی است؟ صحبت شما را قطع نمی‌کند؟ ارتباط چشمی دارد؟ از شما سوال می‌پرسد؟
- اگر دوستان و خانواده شما فکر کنند که شما به صحبت آنها گوش نمی دهید عاقبت ارتباط شما چه خواهد بود؟ آیا حاضرید برای ارتباطات خود تلاش کنید؟
۳.پدر و یا مادر شما چه رفتاری را نشان می‌دادند و شما فکر می‌کردید که به شما گوش نمی‌کنند؟
- در زمانی نزدیک دو بار گوش دادن با پذیرش را امتحان کنید. بار اول با کسی که حرف زدن با او راحت است یعنی فردی که شما میتوانید با استفاده از فنون گوش دادن و کمی پذیرش بیشتر از همیشه اطلاعات دریافت کنید و بار دوم کسی را انتخاب کنید که با او مشکل و یا اختلاف نظری دارید، خود را از یک روز قبل آماده این گفت و گو کنید و تا یک روز بعد هیچ قضاوت و نظری در خصوص آن مکالمه نداشته باشید.
۵.اگر دفعه بعد شخصی که برای شما مهم است خواست موضوعی را برای شما تعریف کند به مدت دو سه دقیقه کاملا به او توجه کنید و بررسی کنید که این سه دقیقه چطور بر شما گذشت؟همراهی با او دشوار بود؟ نتیجه چطور بود؟
۶.کسی را می‌شناسید که هنگام صحبت با او بدون قطع کردن صحبت او یا اصلاح حرف‌هایش به گفته هایش توجه کنید؟
آیا صرفا این گوش فرا سپردن شما ناشی از احترامی است که به اون شخص قائل هستید؟
در پایان مورد اول بهتر است به این نکته اشاره کنیم که رضایت بخش ترین گفت‌وگوها آن‌هایی هستند که ما به نوبت درباره مسائل شخصی خودمان صحبت می‌کنیم.
-
مهارت فن بیان و سخنوری خود را تقویت کنید.
چطور میتوانید با دیگران ارتباط موثر برقرار کنید اگر صحبت نکنید؟ اگر دقت کرده باشید بخش اعظم ارتباطات را صحبت و گفتگو تشکیل داده است، تا به حال توجه کرده اید که در طول روز چقدر صحبت می‌کنید؟ اگر توجه کرده باشید متوجه اهمیت مهارت فن بیان و سخنوری در برقراری ارتباطات خواهید بود.
ما به فن بیان و سخنوری نیاز داریم مانند نیاز ما به نفس کشیدن و آب خوردن…
زمانی که از کسی آدرس خیابانی را می‌پرسیم، زمانی‌که از مدیر خود درخواست افزایش حقوق داریم، زمانی‌که با دوستان خود صحبت می‌کنیم، زمانی‌که با خانواده خود به اختلاف نظر برمی‌خوریم و زمانی که از شریک عاطفی خود عصبانی یا ناراحت هستیم…
ما به فن بیان نیاز داریم و این نیاز قابل انکار نیست.
اگر احساس می‌کنید که به آموزش فن بیان و سخنوری و تقویت مهارت فن بیان نیاز دارید پیشنهاد می‌کنم حتما در دوره‌های آموزشی فن بیان شرکت کنید.
یکی از بهترین دوره‌هایی که می‌توانم به شما معرفی کنم دوره‌ی مهندسی بیان است. که در این دوره به تک تک عزیزان بعد از جلسه مشاوره خصوصی تمرینات منحصر به فرد خودشان را داده و از آنها درخواست می‌کنم که هر جلسه یک الی سه دقیقه برای سخنرانی در کلاس آماده باشند.
حتی عزیزانی که امکان شرکت در دوره های حضوری را ندارند در دوره‌های غیرحضوری مهندسی بیان شرکت میکنند و در جلسات به صورت آنلاین حضور دارند.
برای تقویت فن بیان راهکارهای دیگری مثل مطالعه کتاب های فن بیان هم وجود دارد. اما هیچ راهکاری به اندازه تمرین و کسب دانش در این زمینه تضمینی نیست.
دانش و تمرین دو بال مهارت فن بیان و سخنوری است.
برای تقویت فن بیان میتوانید مقاله ۸ تمرین تقویت فن بیان را مطالعه کنید.
-
مقتدرانه رفتار کنید.
اغلب انسان‌ها با سبک رفتاری مقتدر تربیت نمی‌شوند. اگر دقت کرده باشید در بین هم سن و سالان خود می‌بینید که اغلب یا منفعل هستند یا پرخاشگر و تعدادی هم منفغل پرخاشگر.
تعداد افرادی که مقتدرانه رفتار میکنند بسیار اندک و انگشت شمار است.
اقتدار با گستاخی و رک بودن نباید اشتباه گرفته شود. رفتار مقتدرانه یعنی من بتوانم از حق خودم دفاع کنم. اگر از کسی یا چیزی ناراحت شدم به درستی مطرح کنم. حد و مرزهای خودم را بدانم و حدود دیگران را بدون تعارف برایشان مشخص کنم. ارزش‌های خود را شناخته و طبق آنها زندگی کنم. احساسات و افکار خود را بشناسم و به آنها ارزش قائل شوم. هوش هیجانی بالایی داشته باشم و توانایی مدیریت روابطم را داشته باشم.
جمع بندی
همانقدر که شما دوست دارید افراد مهم زنذگی تان به شما توجه کنند، آنها نیز دوست دارند شما به آنها توجه کنید. علایق شان را بشناسید و اهمیت دهید. احساس مهم و ارزشمند بودن برای همه انسان‌ها در روابط بسیار مهم است. مهارت ارتباطی بخش مهمی از زندگی است. که همه ابعاد زندگی را درگیر کرده و بخش اعظم جهان ما را تشکیل داده است. در این مقاله فهمیدیم که مهارت ارتباطی چیست و چه کاربرد و اهمیتی دارد. انواع آن را شناختیم و متوجه شدیم که چطور با دیگران ارتباط برقرار کنیم.
فاکتورهای زیاد و بسیار مهمی در برقراری ارتباط موثر وجود دارد. و ما به سه مورد از این فاکتورها اشاره کردیم. شنونده بودن، مهارت فن بیان و سبک ارتباطی مقتدر. در خصوص هر کدام صحبت کردیم و اهمیت این موارد را بررسی کردیم.
در پایان از شما می‌خواهم در گفت و گوی بعدی خود توجه کنید که چقدر شنونده هستید. چطور و با چه لحن و کلماتی صحبت می‌کنید( درواقع فن بیان شما در چه سطحی است) و در نهایت از کدام سبک ارتباطی در روابط خود (منفعل، پرخاشگر، منفعل-پرخاشگر و مقتدر) استفاده می‌کنید.
نظر خود را با ما به اشتراک بگذارید.
