مبحث مهم چگونگی مصرف تغذیه، از سنین مختلف درانسان شروع می شود و سلامتی انسان و درکل زندگی او را تحت الشعاع قرار می‌دهد. در دوران جنینی، کودکی، نوجوانی، جوانی، میا‌ن‌سالی و سال‌خوردگی، نوع تغذیه درانسان متفاوت است و هرکدام مبحث خاص خودش را دارد که از جهات مختلفی قابل بحث است. ما دراین مقاله درمورد مبحث تغذیه دردوران نوجوانی که از لحاظ بهره ضریب هوشی و تقویت حافظه مهم‌ترین دوران زندگی هر فردی است، می‌پردازیم. مخصوصا به نکته حائز اهمیت تغذیه برای بالا بردن قدرت حافظه و هوش دراین سن خواهیم پرداخت تا به امید خدا فرزندانی سالم و سرشار از هوش و استعداد، به جامعه تحویل بدهیم . قبل از پرداختن به این موضوع مهم درباره مغز و حافظه توضیح مختصری را داشته باشیم.

تقویت حافظه و مغز نوجوانان با استفاده از مواد غذایی

حافظه چگونه کار می‌کند؟

اغلب مردم تصور می‌کنند هوش هر کس مشخص است، اما افزایش مهارت‌های حافظه می‌تواند هوش را بالا ببرد. تست‌های IQ، قسمت‌های مختلفی از هوش را بررسی می‌کند. این تست در افرادی که از تکنیک‌های تعلیم حافظه استفاده کرده‌اند، نشان داده است که ذهن آن‌ها بسیار پیشرفته‌تر است. پس علاوه بر نقش تغذیه در نوجوان، برای بالا بردن ظرفیت حافظه، از تکنیک‌های دیگری هم باید استفاده کنیم که درجای خود به این موضوع خواهیم پرداخت.
مغز پیچیده‌ترین عضو بدن انسان است که هنوز قسمت اعظم آن ناشناخته مانده است. تنها چیزی که می‌دانیم این است که قدرت ارتباط بین سلول‌های مغزی یا اعصاب، روی عملکرد آن اثر می‌گذارد.
و همین‌طورکه می دانیم، حافظه، یکی از قسمت‌های مهم بدن انسان هست که با استفاده از نورون هایی که دانستنی‌ها را در آن پرورش می‌دهد، شکل می‌گیرد. در جمجمه سر انسان قسمتی است به نام مغز که کنترل اعضای بدن و سیستم عصبی را بر عهده دارد. قسمتی از آن حافظه می باشد که در نگه داشتن اطلاعات به ما کمک می‌کند. حافظه مانند ماهیچه عمل می کند یعنی هر چقدر که فعال ترباشد بیشتر رشد می‌کند. حافظه به دوبخش کوتاه مدت و بلند مدت تقسیم می‌شود. برخی مواد غذایی درتقویت حافظه کوتاه مدت و برخی برتقویت حافظه بلند مدت موثرترهستند.

تقویت حافظه

ما با استفاده از خیلی از تکنیک ها  و انجام کارهای ساده، می توانیم حافظه خودمان را تقویت کنیم. مثل خوب خوابیدن، تنفس هوای پاک، ورزش کردن  و…. تمام این‌ها به ما کمک می‌کند، که ما یک حافظه قوی و خوب داشته باشیم.  این مطلب در دوران نوجوانی بسیارحائز اهمیت است، زیرا که نوجوان دراین زمان، وارد دنیای اصلی یادگیری می‌شود و هر آن‌چه که را یاد می‌گیرد ، تا آخر عمر درحافظه خودش نگه می‌دارد و این‌چنین، پی‌ریزی زندگی آینده اش را انجام می دهد.
پس در این مبحث ما به نکات مهمی درمورد تغذیه که به تقویت حافظه اشاره می‌کند می‌پردازیم. یعنی مبحث مهم نقش تغذیه در تقویت حافظه درنوجوان و عناصری که مارا دراین امر مهم یاری می کنند.

۱.نوشیدنی‌های مفید و مضر برای تقویت حافظه

در نگاه اول، برای اولین نوشیدنی که باید در طول شبانه روز، به مقدار کافی مصرف شود، آب است. مصرف آب به تنظیم گردش خون و درنتیجه تقویت حافظه کمک شایانی می کند. آب از همه مایعات برای بدن ضروری تر است. البته که از آبمیوه های طبیعی هم می توان استفاده کرد ولی باید بدانیم مصرف هیچ نوع نوشیدنی جایگزین آب سالم نیست. درنوجوانان، خوردن نوشابه های گازدار، آبمیوه‌های غیر طبیعی با اسانس و رنگ‌های غذایی درست شده‌اند اصلا توصیه نمی‌شود و باید خوردن آن‌ها را به حداقل رساند.
قهوه
نوشیدنی دیگری که می‌توان برای عمل‌کرد بهتر حافظه کوتاه مدت توصیه کرد، قهوه است. قهوه خواص بسیار زیادی دارد. قهوه به خاطر کافئین کمی که در آن موجوداست، باعث شادابی سیستم مغزی ، درطولانی مدت و تقویت حافظه کوتاه مدت می‌شود.
البته  نوع قهوه و سرو کردن آن، متنوع و متفاوت است. اما قهوه ساده وبه مقدار کم در طول روزمی‌تواند، مفید باشد.
چای
ماده دیگری که برای تقویت حافظه به آن اشاره شده انواع چای می باشد. هم چای سیاه و هم چای سبز. هر دو این‌ها به خاطر کافئین کمی که دارند برای تقویت حافظه موثرهستند. اما چای سبز چون کافئین مغز را در حالت آماده باش نگه می دارد برای تقویت حافظه بیشتر توصیه شده است. البته که درخوردن چای هم باید تعادل را برقرار کرد.

۲.کربوهیدرات‌ها در تقویت حافظه

یکی ازموادی که مصرف آن باعث تقویت عمل‌کرد مغز و اضافه شدن حافظه می‌شود، کربوهیدرات‌ها هستند که دراین مواد وجود دارند.                                                                                            

نان

یکی از مواد خوراکی که فراوان و در دسترس ما قرار دارد، نان است که منبع غنی از کربوهیدرات است. این ماده نشاط آور و تقویت کننده حافظه است. البته نانی که مقدار زیادی سبوس درآن وجود داشته باشد و سبوس آن گرفته نشده باشد. متاسفانه نان‌هایی که الان در بین مردم رایج هست، مثل نان‌های سفید، نان لواش و نان تافتون، نه تنها سبوس ندارند بلکه جوش شیرین هم در آن‌ها استفاده می‌شود و خوردن آن‌ها باعث بیماری های فراوان در بدن انسان می‌شود. درنتیجه برای تغذیه نوجوانان بهتر است نان سنگک که فاقد جوش شیرین ودارای سبوس است نام ببریم.

برنج

ماده دیگری که حاوی کربوهیدرات است، برنج می باشد. برنج سفید حاوی مقدار کمتری کربو هیدرات است، ولی برنج قهوه‌ای مقدار بیشتری کربوهیدرات را در خودش دارد که مصرف آن باعث افزایش حافظه می‌شود.

جو دوسر

یکی دیگر از موادی که حاوی کربوهیدرات است، بلغور جودوسر است، که هم به صورت پخته و هم به صورت خام و هم به صورت داغ و هم به صورت سرد مصرف می‌شود. مخلوط این ماده مغذی همراه با میوه و مغزهای مختلف یک صبحانه خیلی خوب، برای نوجوانان است. خوردن این صبحانه باعث نشاط و آماده سازی حافظه نوجوان برای یادگیری می‌شود.

غلات

ماده دیگری که سرشار از کربوهیدرات است، انواع غلات می‌باشد. تمامی غلات دارای  مقادیر مختلفی کربوهیدرات هستند، اما مقدار کربوهیدرات درعدس بیشتر از دیگر غلات است که  مصرف آن برای تقویت حافظه بسیارعالی و مناسب است.

شکلات

ماده دیگری که معمولا درنوجوان ها  بسیار طرفدار دارد و موجب آزاد کردن دوپامین در مغز می‌شود شکلات هست. مخصوصا، شکلات تلخ. هر چقدرکه شکر و شیرینی درشکلات، کمتر باشد خاصیت آن بیشتر است و این ماده باعث می‌شود که ذهن نوجوان برای یادگیری آماده تر شود. این ماده دارای مقدار زیادی کربو هیدرات و آنتی اکسیدان است.

۳.امگا۳

ماده دیگری که برای تقویت حافظه در همه سنین مخصوصا دوران نوجوانی بسیار سفارش شده است، مصرف امگا ۳ است.
مصرف امگا ۳ ، ایمنی بدن را بالا می برد و به تقویت حافظه کمک می کند. امگا ۳ ، در انواع ماهی ‌ها وجود دارد، مخصوصاً ماهی سالمون و ساردین که منبع غنی از آن هستند.
 مغزها نیز سرشار از امگا۳ هستند و بهترین آنان گردو است. گردو، یکی از مواد مغذی هست که سرشار از این ماده می‌ باشد و برای تقویت حافظه بسیار با ارزش است. همان طور که می دانیم  شکل ظاهری مغز گردو مانند مغز انسان هست و به قول خیلی از علما و دانشمندان این شباهت، بی دلیل نیست و همین مفهوم را می‌رساند که خوردن گردو برای تقویت مغز مفید می‌باشد.  تخمه کدو نیز،ازموادی است که سرشار از امگا ۳ است و برای رشد حافظه بسیار مفید می‌باشد.

۴. آنتی اکسیدان ها در تقویت حافظه

عمل‌کرد آنتی اکسیدان ها دربدن، موجب تقویت حافظه می‌شود. میوه و سبزی‌هایی که به رنگ قرمز و بنفش باشند، حاوی مقادیر زیادی آنتی اکسیدان هستند. میوه هایی مانند آلبالو، گیلاس، گوجه فرنگی، توت فرنگی، بلوبری و…
سبزیجات تازه نیز مانند، کلم بروکلی، کلم گل، کلم و ترب کوهی و… نیز سرشار از آنتی اکسیدان هستند.
ادویه جات: مصرف ادویه هایی مانند، زعفران، فلفل، زردچوبه و دارچین به خاطر وجود مقدارزیادی آنتی اکسیدان برای تقویت حافظه موثرهستند.
تخم مرغ
ماده بعدی که می‌خواهیم در مورد آن صحبت کنیم، تخم‌مرغ است. تخم مرغ دارای ماده مفیدی به نام کولین است. کولین موجود در تخم مرغ و پروتئین که در آن وجود دارد و به تقویت حافظه کمک شایانی می کند. علاوه براین‌که می‌دانیم، تخم مرغ منبع خوبی از پروتئین و ویتامین‌ها ست و خوردن آن برای نوجوان درهر روز، توصیه شده است.

۵. ویتامین‌های گروه B در تقویت حافظه

عامل دیگری که برای تقویت حافظه بسیارسفارش شده است، ویتامین B هست. ویتامین B در سلامت بدن نقش بسیار موثری دارد. این ماده در سبزی‌های تازه و کلم بروکلی و گل کلم به مقدارفراوانی یافت می‌شود.
میوه ای که سرشار از ویتامینB  است، انگور است که گونه های مختلفی دارد و با رنگهای بنفش و سبز و سیاه دیده می شود. انگور افزایش جریان خون و عملکرد مغز را افزایش می‌دهد.
انگور، دارای ویتامین های زیادی ازقبیل مواد معدنی، آنتی اکسیدان، ویتامین های گروه B وC و B 6 وK  است و دارای مقادیر زیادی مس و آهن و منگنز نیز می باشد، که دردرمان بسیاری از بیماریها به کمک انسان می آید. و خوردن آن برای تقویت حافظه بسیار سفارش شده است. ترکیبات انگور مانند غوره، سرکه، شیره، مویز و کشمش و آب انگور هم در تقویت حافظه به انسان کمک می کند. پس این ماده را می‌توانیم در تمام فصول استفاده کنیم. چه بهتر که درجیب نوجوانان به جای تنقلات مضر امروزی، مقداری مویز و گردو کشمش بریزیم تا به تقویت حافظه او کمک شایانی کرده باشیم.
عسل
ماده دیگری که بسیار برای بدن نیاز مخصوصا سیستم ایمنی و تقویت حافظه مفید است ماده‌ای به نام عسل هست. همین طور که می دانید، تنها ماده غذایی که در طبیعت از بین نمی‌رود و فاسد نمی شود عسل است. عسل به رشد نورون های مغزی، تقویت حافظه و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک شایانی می کند.
انواع عسل : عسل جعفری، عسل شبدر، عسل گزانگبین (گون)، عسل کنار، عسل یونجه، عسل بهارنارنج و … که تمام این نوع عسل‌ها درتقویت حافظه وبهره وری بیشتردرمغز مثمر ثمر خواهد بود.

تقویت حافظه در روایات اسلامی و طب سنتی

از زمان های قدیم پزشکان ورهبران دینی برنقش تغیه سالم درزندگی انسان توجه خاصی داشته اند. دراین زمینه، مطالب مفیدی  به دست ما رسیده است که در این جا به چند نمونه از آن اشاره میکنیم.
پیامبراکرم (ص) : هرکسی که حافظه می‌خواهد، عسل بخورد.
حضرت علی (ع) : سه چیز باعث تقویت هوش می شود: قران خواندن، خوردن کندر و عسل
امام صادق (ع) :  خوردن عسل و کنجد و زعفران باعث تقویت حافظه می شود.
آقای دکتر روا زاده  (دکتر طب سنتی) برای تقویت حافظه این روش‌ها را توصیه می کند:
یک قاشق چایخوری با آب ولرم درصبح ناشا با عسل مخلوط و خورده شود.
خوردن شیربادام را برای تقویت حافظه توصیه می‌کنند.
کندر یک تقویت کننده عملکرد مغز است که به قدرت حافظه در انسان کمک می کند.

بهداشت مواد غذایی در نوجوان

غیراز مصرف موادی که درقوی تر شدن حافظه به ما کمک می کند، اصول دیگری نیز باید برای حفاظت از حافظه رعایت شود. به عنوان مثال،  باید از برخی عادت های بد غذایی دوری کنیم.
نوجوان باید بداند وعده غذایی صبحانه دریادگیری و استفاده بهینه از حافظه بسیار با اهمیت است و او با خوردن صبحانه با آرامش و کامل ، به سلامتی ذهن و جسم خود کمک شایانی خواهد کرد. و بالعکس با نخوردن صبحانه ضرر جدی به جسم و روحش وارد خواهد آورد.
یکی از اشکالات جدی غذاخوردن در نوجوانان که باعث به هضم نرسیدن غذا در بدن می‌شود، مسئله تند و با عجله خوردن غذا می‌باشد. تند خوردن غذا، باعث عدم جذب ویتامین‌ها در بدن می‌شود. پس باید نوجوان در زمانی که می‌خواهد غذا بخورد به این مسئله کاملا توجه داشته باشد و غذا را درآرامش کامل و در زمان طولانی بخورد.
نکته قابل توجه دیگری که درطب سنتی به آن اشاره شده است، این که تا نوجوان کاملا گرسنه نشده، نباید غذا بخورد و به محض این که سیرشد، دست از خوردن غذا بکشد. این عمل درهضم و جذب غذا به او کمک شایانی می کند.
نوجوان دراین سن به  علت تغییر هورمون های بدن، به خوردن تنقلات و هله هوله های مضر( پرخوری عصبی) دربین  وعده های غذایی می پردازد که این خود موجب فساد درمعده و کم شدن کارایی حافظه دراو می شود پس باید جدا از این کار پرهیزکند.

غذاهایی با طبع سرد

خوردن غذاهایی با طبع سرد مانند ترشیجات نیز، کارایی مغزرا بسیار کند می کند.  مخصوصا درساعات پایانی روز نباید استفاده شود.
 احتمال اینکه  گاهی نوجوان به دلایلی، اشتها به خوردن این مواد غذایی نداشته باشند، یا به خاطر دلایل جسمی نتواند از این‌ها استفاده کنند توصیه می‌شود با مشورت پزشک از مکمل‌های دارویی که به شکل‌های گوناگونی از جمله شربت، کپسول و قرص در داروخانه‌ها فراوان هست استفاده شود.
البته مقدارمصرف و نوع تغذیه به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله شرایط زندگی و جغرافیایی سن و جنس، حتی فصل و …. که هرمدام به نوبه خودش قابل بحث می باشد.
نکته آخر این که بهتراست نوجوان هرچند وقت یک بار با تشخیص پزشک متخصص تغذیه آزمایشات دوره ای را انجام دهد که مقادیر وجود آهن و پرو تئین و بقیه مواد غذایی دربدن او اندازه گیری شود تا درصورت نیاز به تغییر یا تعدیل خوراکی ها بپردازد.
نوجوان عزیز وقت آن رسیده که با توجه به نیاز بدن خودت الگوی تغذیه خود را به سمت بهترین‌های مواد غذایی سوق بدهی.
پیش به سوی حافظه برتر.

کلام آخر

اگر جهت تقویت حافظه نوجوانان خود از طریق مواد غذایی نگران هستید، این مقاله میتواند به شما کمک کند که در این زمینه اطلاعات خود را بالا ببرید.

کدام یک از مواد غذایی بالا هم‌اکنون در وعده‌های غذایی شما وجود دارد؟ غذایی هست که وجود داشته باشد و ما در لیست نداشته باشیم؟