کج دار و مریز یا کج دار و مریض؟

یکی از گنجینه‌های مهم و ارزشمند زبان فارسی، عبارات و ضرب المَثَل ­های زیبایی است که در متون فارسی و ادبیات عامیانه بیان می‌شوند. گاه محقّقان ادبیات فارسی تلاش کرده­‌اند تا ریشه برخی از امثال را یافته و یا اینکه داستان کلّی و زمینه تاریخی این سخنان کوتاه را بیابند؛ از این رو این محتوا را در قالب بسته کلمات راه اندازی کرده و در جهت آگاهی از ادبیات فارسی قدم برداشته‌ام. در این سری از مقالات به مفهوم و کاربرد عبارت پرکاربرد و مهم  پرداخته ایم، و در این مقاله عبارت پرکاربرد کج دار و مریز یا کج دار و مریض ، را بررسی خواهیم کرد.

معنی کج داشتن در لغت نامه دهخدا

با زدن روی جمله بالا میتوانید معنی کامل کج داشتن را در لغت نامه دهخدا مطالعه کنید ولی بخشی از این معانی را در ادامه برای شما آورده ایم:

کج داشتن

لغت‌نامه دهخدا

کج داشتن . [ ک َ ت َ ] (مص مرکب ) چیزی را کج کردن . (فرهنگ فارسی معین ). داشتن بغیر استقامت . بر استقامت و راستی قرار دادن . به جانبی متمایل نگاه داشتن .

– کج دار و مریز ؛ متمایل داشتن چیزی و فرو نریختن محتوی آن . متعاقب عملی ، به مهارت و تردستی نقیض آن عمل کردن چنانکه خللی ببار نیاورد :

کرد خون همه بگردن زلف

گفت کج دار طره را و مریز.

کمال خجندی (از آنندراج ).

یارب تو جمال آن مه مهرانگیز

پس حکم همی کنی که در وی منگر

این حکم چنان بود که کج دار و مریز.

(منسوب به خیام ).

– امثال :

جامی که به دست تست کج دار و مریز .

(از امثال و حکم ).

کج دار و مریز یا کج دار و مریض؟

عبارت کج دار و مریض از جمله اصطلاحاتی است که به اشتباه در بین مردم به کار می رود و شکل صحیح آن کج دار و مریز است ولی به دلیل یکسان بودن تلفظ حرف “ز” و “ض” به اشتباه به جای مریز از مریض استفاده میشود.

مریض یعنی بیمار و مریز یعنی نریز. و شکل درست این عبارت کج دار و مریز است.

معنی کج دار و مریز

کج دار و مریز به معنی این است که ظرف را کج نگه دار و در این حال مراقب باش که چیزی که در آن است نریزد و نسبتی با بیماری ندارد. و مفهوم آن این است که یعنی با مدارا و با آسانی رفتار کن، سخت گیری بیش از اندازه نکن.

در واقع به معنی آن است که محتاطانه رفتار کن و با مشکلات مدارا کن.

این عبارت یعنی کج دار و مریز هم مانند گرگ بالان دیده یا پیش غازی و ملق بازی به دلیل شباهت آوایی دو حرف “ز” و “ض” باعث ایجاد خطا و اشتباه در بین مردم میشود.

برای مطالعه بسته کلمات گرگ بالان دیده و پیش غازی و ملق بازی روی جملات زیر کلیک کنید.

گرگ بالان دیده یا باران دیده؟

پیش غازی یا (قاضی) و ملق بازی

جمع بندی

در این مقاله عبارت کج دار و مریز را بررسی کردیم، به معنی کج داشتن پرداختیم و کاربرد اصطلاح کج دار و مریز را گفتیم. در عبارت کج دار و مریز کلمه مریز درست است به معنی نریز و مراقب باش اما به اشتباه از کلمه مریض به معنی بیمار در این عبارت استفاده میشود که به دلیل شباهت تلفظ حرف “ز” با حرف “ض” است. همانطور که در ابتدای مقاله اشاره کردیم با سری مقالات بسته کلمات به آگاهی بیشتر از زبان و ادبیات فارسی پرداخته و معانی و مفهوم و ریشه ضرب المثل ها را بررسی خواهیم کرد، اگر شما هم ضرب المثل یا عبارت خاصی مد نظر دارید برای ما بنویسید تا در مقالات بعدی معنی، ریشه و مفهوم آن را بررسی کنیم.