بسته کلمات: تا بوق سگ سرکار بودم!
یکی از گنجینه‌های مهم و ارزشمند زبان فارسی، عبارات و ضرب المَثَل های زیبایی است که در متون فارسی و ادبیات عامیانه بیان می‌شوند. گاه محقّقان ادبیات فارسی تلاش کرده‌اند تا ریشه برخی از امثال را یافته و یا اینکه داستان کلّی و زمینه تاریخی این سخنان کوتاه را بیابند؛ از این رو این محتوا را در قالب بسته کلمات راه اندازی کرده و در جهت آگاهی از ادبیات فارسی قدم برداشته‌ام.
در این سری از مقالات به مفهوم و کاربرد ضرب المثل های پرکاربرد و مهم پرداخته ایم، و در این مقاله ضرب المثل پرکاربرد تا بوق سگ سرکار بودم، را بررسی خواهیم کرد.
تا بوق سگ سرکار بودم
حتما شما هم ضرب المثل از خروس خون تا بوق سگ سرکار بودم را شنیده اید، جمله ای که بارها در طول روز گفته یا شنیده ایم، ضرب المثلی که افراد کمی ریشه ی آن را به خاطر دارند.
در لغت نامه ی دهخدا عبارت بوق سگ به معنای نزدیکی های صبح تعبیر شده، ریشه ی این جمله مربوط به بازار و کسب و کار است.
در زمان های قدیم در بازار ها دزدگیر وجود نداشت و کاسبان برای حفاظت از ملک و مغازه های خود از شیوه ی جالبی استفاده میکردند.
این شیوه به این صورت بود که آخر وقت که پایان روز کاری محسوب میشد بوقی به صدا درمی‌آمد که به نشانه ی تعطیل کردن مغازه ها بود و بازاریان و کاسبان مغازه را می بستند و می رفتند و سگ های وحشی را در سرتاسر بازار رها میکردند که از مغازه ها محافظت کنند. و به این بوق ها بوق سگ میگفتند.
در واقع به این بوق که ۳ بار با فاصله زمانی مشخصی نواخته میشود «بوق سگ» میگفتند.
اصطلاح بوق سگ ریشه در این داستان دارد و این سگ ها به جز مربی خود به سمت هر آدم و جنبنده ای هجوم می بردند و حمله میکردند به همین دلیل هر کسی که بعد از شنیدن سه نوبت بوق به بازار می رفت خونش پای خودش بود… چون این سگ ها بسیار وحشی بودند و به هیچکس رحم نمیکردند.
تا بوق سگ سرکار بودم یعنی چه؟
وقتی کسی میگوید تا بوق سگ سرکار بودم یعنی تا دیر وقت سرکار بودم یا بیرون از خانه بودم. همچنین گفته میشود زمانی که کسی زود پرخاشگری میکند و قبل از فهمیدن اصل داستان واکنش زیاد نشان میدهد از اصطلاح سگ بازاری برای او استفاده میکنند چون سگ بازاری توان شناختن دزد را از بقیه ندارد و پاچه همه را میگیرد.
جمع بندی
در این مقاله ضرب المثل تا بوق سگ سرکار بودم را بررسی کردیم، به تعریف داستان و ریشه ی آن پرداختیم و کاربرد این جمله را گفتیم. همانطور که در ابتدای مقاله اشاره کردیم با سری مقالات بسته کلمات به آگاهی بیشتر از زبان و ادبیات فارسی پرداخته و معانی و مفهوم و ریشه ضرب المثل ها را بررسی خواهیم کرد، اگر شما هم ضرب المثل یا عبارت خاصی مد نظر دارید برای ما بنویسید تا در مقالات بعدی معنی، ریشه و مفهوم آن را بررسی کنیم.
